تاثیر مراحل مختلف برداشت بر میزان و ترکیبات اسانس گیاه دارویی مفراح nepeta crispa l.) )

مفراح (nepeta crispa l.) گیاهی علفی، چندساله و متعلق به خانواده lamiaceae که در غرب ایران، نواحی کوهستان الوند در استان همدان رویش دارد و از جمله گونه های انحصاری ایران محسوب می شود. مفراح به عنوان آرام بخش، مقوی معده، ضد نفخ و ضدعفونی کننده در رفع اختلالات تنفسی و گوارشی مورد استفاده قرار می گیرد. در این تحقیق ، اثر زمان های مختلف برداشت بر میزان و ترکیب های اسانس مورد بررسی قرار گرفت. این گیاه در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس کشت گردید. اندام هوایی در سه مرحله رشدی شامل، مرحله رویشی، گلدهی و بذردهی، برداشت و پس از خشک شدن (در سایه و دمای 25 درجه سانتی گراد) اسانس گیری از آنها به روش تقطیر با آب انجام شد. به منظور جداسازی و شناسایی ترکیب های اسانس از دستگاه کروماتوگرافی گازی (gc) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی (gc/ms) استفاده شد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد، بیشترین درصد اسانس مربوط به برداشت در مرحله گلدهی کامل 62/0 درصد و کمترین آن در مرحله بذردهی 28/0 درصد (%w/w) بدست آمد. مراحل مختلف برداشت بر روی ترکیبات اسانس تاثیرات متفاوتی گذاشت. ترکیب های عمده اسانس 1،8 سینئول، -4aα,7β,7aα نپتالاکتون، 4aβ-7α-7aα - نپتالاکتون و بتا-پینن بودند. مقدار 1،8 سینئول به عنوان اصلی ترین ترکیب در اسانس این گیاه در مرحله رویشی، گلدهی و بذردهی به ترتیب 2/40%، 7/57% و 1/60% بود. نتایج نشان داد که مراحل مختلف برداشت بر روی درصد اسانس و ترکیب های تشکیل دهنده آن موثر است.