بررسی تنوع ترکیبات اسانس سرو کوهی juniperus sabina در رویشگاه های مختلف

سرو کوهی به عنوان یکی از مهم ترین گیاهان دارویی در بین بازدانگان با داشتن پتانسیل ویژه ای در تولید متابولیت های ثانویه از دیرباز مورد توجه عموم بوده است. تحقیق حاضر با هدف شناخت بیشتر گونه j. sabina از منظر تنوع در ترکیبات اسانس سرشاخه در سه رویشگاه رامسر، توسکستان و رامیان صورت پذیرفت. نمونه گیری در خرداد ماه از سرشاخه‌های بالغ گیاه انجام شد و بلافاصله مواد گیاهی در دمای محیط خشک گردید. سپس عمل اسانس گیری به روش تقطیر با آب انجام شد. جهت تجزیه و تحلیل ترکیبات هر کدام از اسانس ها از دستگاه کروماتوگرافی گازی (gc) وکروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی (gc-ms) استفاده شد. در نهایت نتایج حاصل از دو دستگاه به منظور شناسایی ترکیبات با یکدیگر تطبیق داده شد. نتایج بدست آمده از این پژوهش نشان داد که بازده اسانس به ترتیب 66/1، 34/1و 71/0 درصد بر اساس وزن خشک در نمونه توسکستان، رامسر و رامیان متغییر بود. در تجزیه و تحلیل اجزای تشکیل دهنده اسانس 39 ترکیب ترپنوئیدی شناسایی شد. بخش مهمی از اجزای تشکیل دهنده اسانس متعلق به دو گروه مونوترپن های هیدروکربنی و مونوترپن‌های اکسیژنی بود و در این بین سابینن (58 درصد)، آلفا-ترپینئول (9 درصد)، آلفا-پینن (9/6 درصد)، بتا-میرسن (3/4 درصد) در نمونه توسکستان، سابینن (8/49 درصد)، آلفا-ترپینئول (2/9 درصد)، آلفا-پینن (6/7 درصد)، المول (2/4 درصد) در نمونه رامیان و میرتنیل-استات (6/72 درصد)، سابینن (5/12 درصد)، آلفا-پینن (8/2)، 4-ترپینئول (2/2 درصد) در نمونه رامسر اصلی ترین ترپنوئیدها را شامل شدند. میرتنیل-استات اصلی ترین شاخص تنوع در بین جمعیت ها بشمار آمد و به همین دلیل نمونه های گیاهی رامسر از نظر کموتایپی با دو توده دیگر که کموتایپ سابیننی بودند متفاوت بوده و در گروه کموتایپی میرتنیل استاتی قرار گرفت.