شناسایی ژنوتیپ های برتر و دیربرگده گردو (juglans regia l) در برخی مناطق شمالی استان همدان، ایران

سرمای دیررس بهاره یکی از مهم ترین عوامل محدود کننده تولید گردو در ایران می باشد، به طوری که هر ساله خسارات جبران ناپذیری را به این صنعت وارد می کند. بهترین راهکار برای مقاله با سرمای دیررس بهاره، بهره برداری از تنوع ژنتیکی در راستای دستیابی به ارقام دیربرگده می باشد. این مطالعه با هدف شناسایی ژنوتیپ های دیربرگده با خصوصیات مطلوب پومولوژیک طی سال های 1397-1395 در برخی مناطق شمالی استان همدان انجام گرفت. در قدم اول و پس از تعیین مراکز اصلی پراکنش گردو در شمال استان همدان، تعداد 101 ژنوتیپ با منشاء بذری انتخاب و پلاک کوبی گردید. همزمان با شروع فصل رویشی ثبت خصوصیات فنولوژیک، مورفولوژیک و پومولوژیک براساس توصیف نامه های بین المللی (ipgri و upov) صورت پذیرفت. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که تنوع ژنتیکی بالایی در بین ژنوتیپ های مورد مطالعه گردو وجود داشت. براساس نتایج حاصل از دو سال ارزیابی مورفولوژیک، 7 ژنوتیپ برتر و دیربرگده (haragad1، haragad2، haragad3، haragad4، haragad5، haragad6 و haragod7) شناسایی شد، که ژنوتیپ haragad7 با 25 روز تاخیر نسبت به ژنوتیپ های دیگر دیربرگده ترین ژنوتیپ بود. مطالعات نشان داد که ژنوتیپ های دیربرگده شناسایی شده در هر دوسال ارزیابی، با وجود سرمای دیررس بهاره، دچار خسارت سرمازدگی نشدند. هم چنین براساس نتایج بررسی صفات پومولوژیک، وزن میوه و مغز ژنوتیپ های دیربرگده شناسایی شده به ترتیب بین 24/15-82/8 گرم و 24/8-06/5 گرم متغیر بود. همچنین دامنه تغییرات درصد مغز بین 16/62-57/48 درصد و ضخامت پوست سخت آن ها بین 15/1-93/0 میلی متر متغیر بود. به طور کلی، ژنوتیپ های برتر و دیربرگده شناسایی شده در این تحقیق، به دلیل دارا بودن خصوصیات مورفولوژیک برتر می توانند در برنامه های به نژادی بعدی گردو و در جهت معرفی ارقام تجاری و دیربرگده استفاده شوند.