مطالعات اولیه و هیبریداسیون کنترل شده جهت دستیابی به ارقام گلابی آسیایی(pyrus serotina rehd.) مقاوم به آتشک (erwinia amylovora)

اصلاح درختان گلابی جهت ایجاد مقاومت نسبت به بیماری آتشک (erwinia amylovora) تاریخچه نسبتا طولانی داشته است و مهمترین منابع مقاومت به این بیماری ارقام و ژنوتیپ هایی ذکر شده اند که گاهی دارای کیفیت میوه چندانی نبوده اند. در ایران مطالعه برروی آتشک از سال 1368 با مشاهده این بیماری در باغ های گلابی اروپایی، آغاز شده است. از طرفی چنین به نظر می رسد که ارقام گلابی آسیایی (pyrus serotina rehd.) موجود در کشور که توسط گروه علوم باغبانی دانشگاه تربیت مدرس در سال 1378 به کشور وارد شده اند به این بیماری باکتریایی حساس می باشند. پژوهش حاضر با اقدامات اولیه و انجام هیبریداسیون کنترل شده و در راستای شروع یک برنامه اصلاحی بلند مدت و به منظور امکان دستیابی به ارقام و یا ژنوتیپ های مقاوم و یا متحمل به بیماری آتشک در سال باغی 1397-1398 انجام گردید. با بررسی های اولیه بر روی ژرم پلاسم گلابی در کشور، از دانه گرده دو رقم گلابی اروپایی لویزبون و درگزی در هیبریداسیون کنترل شده با برخی از ارقام گلابی آسیایی و اروپایی در بهار 1398 استفاده گردید. هیبریداسیون کنترل شده با استفاده از دانه های گرده از قبل جمع آوری شده ارقام نسبتا مقاوم به آتشک گلابی اروپایی لویزبون و درگزی انجام شد. ارقام و ژنوتیپ های گرده گیرنده در گرده افشانی کنترل شده شامل رقم گلابی آسیایی ks13، و اروپایی شاه میوه، ژنوتیپ امید بخش a95 و دانهالی گلابی بودند. نتایج کشت دانه گرده در آزمایشگاه نشان داد که دانه های گرده ارقام لویزبون و درگزی استفاده شده در گرده افشانی کنترل شده از قدرت جوانه زنی بالای 95% برخوردار بودند. اگرچه در شمارش های انجام شده، تفاوت در درصد تشکیل میوه ارقام گرده گیرنده مشاهده گردید. و بالاترین درصد تشکیل میوه در رقم ks13 (♀) با رقم درگزی (♂) با درصد تشکیل میوه 44% و سپس شاه میوه (♀) با رقم درگزی (♂) با 2.5% ثبت گردید. همچنین، در گرده افشانی رقم a95 (♀) با رقم درگزی (♂) و بذری اروپایی (♀) با لویزبون (♂) و درگزی (♂) میوه های تشکیل شده ریزش نمودند که ممکن است ناشی از سرمای بهاره حادث شده پس از گرده افشانی و یا خودناسازگاری ژنتیکی باشد که در آینده بررسی خواهد شد. پژوهش حاضر با انجام بررسی های لازم برروی نتاج بذور حاصل از میوه های تشکیل شده و همچنین ارزیابی ژرم پلاسم گلابی و منابع ژنتیکی مرتبط ادامه خواهد یافت.