مکانیزم تبدیل ناهنجاری به هنجار و بالعکس در فضای مجازی

تحقیق حاضر می­کوشد تا ضمن تعریف مفاهیمی همچون هنجار و ناهنجار، عوامل و زمینه‌های تهدید‎کننده هنجارها و تقویت­کننده ناهنجاری‌ها را در فضای مجازی مورد بررسی و تبیین قرار دهد. به‎طورقطع همه آنچه درباره فضای مجازی می‌توان بیان کرد از جنس آسیب نیست و این فضا فرصت‌های بی‌نظیری پیشِ روی کاربران قرار می­دهد. این تحقیق نیز بر آن است تا به یکی از ابعاد منفی این موضوع بپردازد و از نگاه آسیب‌شناسی به این سوال پاسخ دهد که مکانیزم تبدیل ناهنجاری‌ به هنجار و بالعکس (تبدیل هنجار به ناهنجاری) در فضای مجازی چیست؟ در این تحقیق از روش کیفی اسنادی-کتابخانه‌ای استفاده شده و با اشاره به اینکه هنجارهای موجود در جامعه ایرانی قواعد هدایت‌گری هستند که افراد به حکم قانون، شرع و یا اخلاق خود را ملزم به رعایت آن می‌دانند، عناوینی به‎عنوان زمینه‌ها و عوامل کمرنگ‎شدن هنجارها و یا بروز و شیوع ناهنجاری‌ها تبیین شده است. این عوامل که برخی به‎تنهایی و برخی با تقویت عوامل دیگر، زمینه‌ساز بروز اختلال در نظام هنجاریِ مبتنی‎بر اخلاق اسلامی شده­اند عبارت‎اند از: «تداخل فرهنگ‌ها در اجتماعات مجازی»، «هیجان‌خواهیِ کاربران»، «تکرار­پذیری پیام‌های ناهنجار»، «نمودِ مبالغه­آمیز دین­گریزی»، «محملی برای بیان بی‌منطق»، «انعطاف­پذیری هویتیِ کاربران»، «ورود به حیطه‌های خصوصی دیگران و دریافت‌های جایگزین» و «دگرگونی‌های اقتصادی». رویکرد کلی این تحقیق، مباحث اخلاقی است و با عنایت به اینکه دو مفهوم هنجار و ناهنجاری دو کلیدواژه اساسی در مباحث اخلاقی هستند، مطالب ذیلِ این موضوع، از این منظر تبیین شده­اند