برنامه برای توسعه اخلاق در فناوری های نوین ارتباطی

فرآیند پیشرفت و توسعه علمی با دو پدیده مرتبط روبه‎رو است: فرهنگ و ظهور فناوری. توسعه فناوری­های نوین که بخشی از فرآیند توسعه علمی و موسوم به انقلاب فناوری است، زمینه توسعه فناوری­های نوین ارتباطی را فراهم ساخت و توجه و شگفتی جهانیان را برانگیخت. دراین‎میان فرهنگ در فرآیند توسعه فناوری، توجه لازم را دریافت نکرد؛ ازاین‎رو با پیشرفت فناوری­های نوین ارتباطی، پدیده­های فرهنگی و اجتماعیِ گوناگونی به ظهور رسیده­است که می­توان به اشکال نوینِ آسیب­ها اشاره کرد. مسئولیت اجتماعیِ فناوری­های نوین از دیگر اموری است که در سیاستگذاری­ها و برنامه­ریزی­ها کمتر ملاک عمل بوده است. آسیب­های اخلاقی، مسئولیت­پذیریِ ضعیف اجتماعیِ این قبیل فناوری­ها و تقابل این پدیده با فرهنگ و تکثر فرهنگی، سیاستگذاری، تدوین قوانین، تضمین اجرا و برنامه­ریزی برای بهبود شرایط را ضروری می­سازد. ازآنجاکه فضای مجازی در امتداد فضای واقعی، حوزه عمومی را تشکیل می­دهد، بسیاری از اصول و قواعد حاکم بر فضای واقعی باید بر این فضا نیز حاکم باشد. «نظام مطبوعات» به­عنوان پیشینه گردآوری حقوق حرفه­ای و اصول حاکم بر رسانه­های نوظهور در سال 1342 شمسی مدون شد و به مرور راهکارهایی برای اصلاح و غلبه بر چالش­های فراروی اخلاقی­شدن فضاها ازجمله فضای مجازی مطرح گردید؛ راهکارهایی که بعضاً فراموش شدند و به اقدام عملی منجر نشدند. ازاین‎رو اگرچه تلاش­ها و پژوهش­هایی در این زمینه ثبت شده است، امّا بازنگری، بروزرسانی، تدوین و تضمین، نیاز کنونی حوزه عمومی است و این مقاله با اجرای مصاحبه با صاحب­نظران علوم و فناوریِ ارتباطات به آن می­پردازد. یافته­های حاصل از پژوهش شامل توصیه­های راهبردی و راهکارهای اجرائی است.