شناخت اندیشه و زندگی مولفین مسلمان در شکل‌گیری نظریه اعجاز؛ مطالعه موردی ابن ربّن طبری

در بحث از سیر تطور اندیشه اعجاز قرآن، طرح مسائل جدلی میان مسلمانان و غیرمسلمانان در قرون دوم و سوم وجود دارد و آثار زیادی از سوی اندیشمندان مسلمان و حتی غیرمسلمان به طور مستقیم و غیر مستقیم نوشته شده است. در این میان، ابن ربن طبری با اثر معروف خود «الدین و الدوله فی اثبات نبوه النبی محمد (ص)» با موضوع دلائل ‌النبوه و حقانیت اسلام و نبوت پیامبر اکرم (ص) نام‌آور است. ابن ربن طبری مولف مهمترین اثر قدیمی در مورد برتری دین اسلام است که می‌توان از آن به عنوان اولین خاستگاه در بحث از نظریه اعجاز قرآن نام برد. با بررسی شخصیت و اندیشه ابن ربن مشخص گردید، برخلاف عقیده برخی که معتقدند ابن ربن در باب اعجاز قرآن سخنی نگفته است، باید گفت او به اعجاز ذاتی (معانی) قرآن قائل بوده و حتی به بیان وجوهی از اعجاز قرآن نیز پرداخته است. همچنین برخلاف عقیده برخی شرح‌ حال‌ نویسان که او را یهودی دانسته‌اند، به تصریح خود در کتابش ابتدا مسیحی بوده و بعد به اسلام گرویده است و «ربن» دلیلی بر یهودی بودن او نیست.