اعجاز علمی قرآن در معرفی نقش آگاهی در عملکرد انسان با محوریت واژه‌ «شاکله» در دو سوره نحل و اسرا

منشا و عامل اصلی کنش‌های انسانی در زمره مهمترین مسائلی محسوب می‌شود که همیشه دغدغه اندیشمندان بوده است. قرآن کریم نیز در آیه 84 سوره اسراء با مقولۀ کلیدیِ شاکله به این مساله اساسی پرداخته است. البته در گفتمانِ قرآنی وجوهِ مختلفی چون تاثیرات مشیت الهی، اختیارات فردی و عوامل اجتماعی در عملکرد انسان نیز از اهمّ مباحثی است که در ارتباط با منشا کنش‌های انسانی بدانها اشاره شده است. می توان گفت که مقوله شاکله یکی از با اهمیت‌ترین واژه ها در این ارتباط است. توجه به مفاهیمی مانند طبیعت، ناحیه، نیت، عادت، کنش فاعلی به اعتبار حسنِ فعل، سرشت، اخلاق، علامت، استعداد، علم و معرفت، فطرت، شایستگی، صفات شخصیتی و... که در طول پانزده قرن توسط مفسرین ارائه شده است، نشانگر چند‌تباری بودنِ ماهیت شاکله انسانی است که مطالعه‌ این آراء منتج به بررسی مولفه‌های معیار برای شاکله در علوم روانشناسی، جامعه شناسی، دانش مغز و علوم اعصاب و تطبیق آن با گفتمان قرآنی به ویژه در دو سوره نحل و اسراء شد. به نظر می‌رسد این مطالعه‌ میان رشته‌ای مناسب-ترین روش پژوهش برای فهم شاکله با ماهیت چندتباری‌اش است. برآیند این مطالعات نشان دهنده اهمیت نقش آگاهی است که در تعامل قلب و مغزِ آگاه، منجر به شکل‌گیری انگیزه‌های رفتاری انسان می‌شود. در نتیجه، شاکله همان شکل ظاهری انگیزه‌های درونی (نیت) افراد، با هر نوع شخصیتی است که منحصراً به خود فرد تعلق داشته و به صورتی آگاهانه به شکل یک عملکرد یا رفتار بروز می‌یابد و تنها خداوند است که می‌تواند آن را قضاوت نماید.