بررسی سیالیت معنایی واژه «صلاة» در گفتمان قرآنی در چارچوب دلالت التزامی

واژه «صلاة» یکی از کلید واژگان قرآن از حیث کاربرد‌های متعدد معنایی است. این واژه به دلیل ارتباط معنایی با برخی واژگان مانند مسجد، دین، رحمت و مغفرت و ... گاهی در قرآن کریم به معنای همین واژگان استفاده می‌شود. پژوهش حاضر با بررسی و تحلیل مدلول‌های مختلف صلاة دلالت آن را بر مدلول‌های یاد شده در آیات قرآن کریم در چارچوب دلالت التزامی مطالعه می‌کند. در دلالت التزامی، آن دسته از معانی یک واژه مورد بررسی قرار می‌گیرد که خارج از معنای وضعی آن ولی همراه و ملازم آن است. هدف مقاله حاضر این است تا با بررسی مدلول‌های واژه صلاة از منظر دلالت التزامی واژگان، به اهمیت ارتباط کنش مند نشانه‌های زبانی در متن قرآنی پی برده و حوزه فهم معانی واژه صلاة را گسترش دهد. این تحقیق با روش توصیفی- تحلیلی بر پایه شیوه مطالعات کتابخانه ای و اسنادی سعی دارد، مدلول‌های مختلف واژه صلاة در قرآن بر اساس سیالیت و شناور بودن دالّ در ادبیات قرآن را در محور دلالت التزامی مورد مطالعه قرار دهد و در آخر به این نتایج دست می‌یابد: دلالت صلاة بر معانی مسجد، کنیسه و قرائت به دلیل ارتباط معنایی؛ دلالت التزامی ساختار اسمی صلاة با اضافه شدن بر اسم‌های خداوند؛ دلالت‌های التزامی مشتقات فعلی «ص ل و/ی» بر معانی «رحمت و مغفرت».