نگاهی به باهم‌آیی اسماءالحسنی در قرآن: رویکرد زبانشناختی

با هم آیی یا همنشینی عناصر زبانی، یکی از مهمترین ویژگی های هر زبان است. باهم آیی عبارت است از وقوع دو یا چند واژه در کنار هم یا با فاصله کوتاهی از هم درون یک پیکره زبانی که از بسامد بالایی برخوردار بوده به گونه ای که نتوان این وقوع را تصادفی دانست. اهمیت بررسی باهم آیی در آن است که به نظام واژگانی شکل داده و رابطه معنایی واژگان را به تصویر می کشد. به بیان دیگر، باهم آیی یکی از عوامل انسجام متن محسوب می شود. با توجه به تعریف کوتاهی که ارائه شد، جستار حاضر تلاش دارد تا موضوع باهم آیی اسماءالحسنی را در متن قرآن مورد واکاوی قرار دهد.ضرورت بررسی باهم‌آیی واژگان در قرآن، تعیین سبک و ساختار انتقال پیام، بررسی تاثیر سیاق در واژه‌ها، نشان دادن دقت قرآن در واژه‌یابی و مسائلی از این دست است. با توجه به بسامد بالای کاربرد این واژه ها و همچنین اهمیت کاربرد آنها در قرآن، در تحقیق حاضر تلاش شده است با رویکرد زبان شناسی و به شیوه توصیفی- تحلیلی، موضوع باهم آیی اسماءالحسنی مورد مطالعه قرار گیرد. به منظور انجام این پژوهش، همآیند 68 مورد از اسماءالحسنی از متن قرآن استخراج گردید و در هر مورد بسامد وقوع همآیندها، جایگاه همآیندها و همجواری آنها تعیین شد. سپس رابطه همآیندی بین این اسماء از نظر ساختواژی و واجی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تحقیق حاکی از آن است که تنها برخی از این واژه ها، همآیندی از میان اسماء الحسنی برای خود برمی گزینند؛ باهمآیی این کلمات اکثراً در بخش پایانی آیات به صورت همجواری بی فاصله است؛ تعداد همآیندهای هر واژه محدود ولی بسامد آنها بسیار متغییر است؛ تنها تعداد محدودی از این واژگان دارای باهم آیی ثابت و یکسویه هستند و اینکه باهمآیی آنها از الگوی واجی و ساختواژی خاصی تبعیت نمی کند.