مقایسه و بررسی ضریب عکس العمل و شوری زهاب خروجی از لاترال های زیرزمینی در امتداد و عمود بر جهت جریان آبیاری

این تحقیق به منظورمقایسه عملکرد لترال‌های زهکشی زیرزمینی اجرا شده در امتداد و عمود بر جهت آبیاری، در محل اجرای پروژه زهکشی در شهرستان میان‌آب استان خوزستان به اجرا درآمد. پس از انتخاب اراضی مورد نظر، نقشه‌های تحقیقاتی- اجرایی تهیه شد و سپس چهار قطعه مناسب، هرکدام دارای چهار خط لترال زهکشی و با شرایط مورد نیاز تحقیق (دو قطعه با جهت جریان آبیاری موازی لترال ها و دو قطعه با جهت عمود بر آنها) انتخاب گردید. جهت بررسی کمی وکیفی وضعیت زهاب خروجی از لترال ها، اندازه گیری دبی زهاب از محل تخلیه زهاب به زهکش روباز به صورت حجمی و در طول فصل زراعی، با تناوب 24 ساعته(روزانه) به انجام رسید و نمونه‌های زهاب جهت آنالیز کیفی نیز از همین محل تهیه ‌شد. با بررسی نتایج، آنالیز داده‌ها، ضریب عکس العمل در زهکش های زیرزمینی تحت هر دو تیمار آبیاری محاسبه گردید. این مقدار در لاترال های عمود بر جهت آبیاری با مقادیر 07/1 و 1/1، بیش تر از لاترال های موازی با جهت آبیاری با مقادیر 49/0 و 41/0 به دست آمد. شوری متوسط آب آبیاری در طی فصل 75/1 دسی زیمنس بر متر بود و شوری زه آب خروجی از لترال‌ها به طور متوسط در دو تکرار لترال‌های موازی با جهت آبیاری برابر با 8/6 دسی زیمنس بر متر و در لترال‌های عمود بر جهت آبیاری برابر 4/19 دسی زیمنس بر متر بود. نتایج نشان داد لاترال هایی که ضریب عکس العمل بالاتری داشتند، با وجودی که مقدار بیشتری از جریان را در بازه زمانی کوتاه تری از پروفیل خاک خارج نمودند، املاح بیشتری را نیز به زهاب خروجی منتقل کردند. بنابراین اثرات سو زیست محیطی لاترال های نصب شده در جهت عمود بر آبیاری بیش تر می باشد. این جریان خروجی بیش تر در لاترال های عمود بر جهت آبیاری می تواند به علت جریان ترجیحی در این قسمت از پروفیل خاک باشد. در نهایت این فرضیه که شوری آب خروجی از لاترال ها و ضریب زهکشی و ضریب عکس العمل به جهت آبیاری وابسته است مورد آزمون قرار گرفت. باتوجه به داده های بدست آمده از آزمون، ضریب عکس العمل به راستای آبیاری و راستای زهکشی وابسته نیست، و در مورد شوری و ضریب زهکشی، این پارامترها به راستای آبیاری و راستای زهکشی وابسته هستند.