بررسی میزان عملکرد کمی و کیفی و کارایی مصرف آب گندم در بیرجند

به منظور بررسی اثرات تنش خشکی و شوری بر روی عملکرد و اجزای عملکرد گندم رقم سیروان آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند و در سالهای زراعی 96-1395 و 97-1396 انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل سطوح آبیاری در پنج سطح (125، 100، 75 و 50 درصد نیاز آبی گندم و تیمار دیم با یک نوبت آبیاری) و شوری آب آبیاری در دو سطح (6/1 دسی زیمنس بر متر ،6 دسی زیمنس بر متر) بود. نتایج آزمایش نشان داد که ویژگی-های عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و کارایی مصرف آب گندم توسط تنش های خشکی و شوری تحت تاثیر قرار گرفتند. بطوریکه این تنش ها باعث کاهش معنی دار صفات مورد بررسی شدند. در ویژگی عملکرد بیولوژیک و دانه گندم، بیشترین و کمترین مقدار به ترتیب متعلق به تیمار125 درصد نیاز آبی گندم × شوری 6/1 دسی زیمنس بر متر و تیمار دیم × شوری6 دسی زیمنس بر متر بود. از نظر عملکرد بیولوژیک و دانه اختلاف معنی داری میان تیمارهای 125 درصد نیاز آبی گندم × شوری 6/1 دسی زیمنس بر متر و 100 درصد نیاز آبی گندم × شوری 6/1 دسی زیمنس بر متر وجود نداشت. افت عملکرد بیولوژیک و دانه گندم در تیماردیم × شوری6 دسی زیمنس بر متر نسبت به تیمار 125 درصد نیاز آبی گندم × شوری 6/1 دسی زیمنس بر متر به ترتیب حدود 72 و 88 درصد بود. بیشترین و کمترین کارایی مصرف آب گندم (به ترتیب2/1 و 51/0 کیلوگرم بر مترمکعب) به ترتیب متعلق به تیمارهای دیم ×شوری 6/1 دسی زیمنس بر متر و 125 درصد نیاز آبی گندم × شوری 6دسی زیمنس بر متر بود. با این حال ویژگی های پروتئین، فسفر و پتاسیم دانه گندم تنها تحت تاثیر سال قرار گرفته و اثر تنش های خشکی و شوری بر این ویژگی ها تاثیری نداشت. با توجه به نتایج آزمایش در تیمار شوری، سطوح بدون تنش دارای بهترین عملکرد بودند. از نظر کارایی مصرف آب نیز تیمارهای دیم و سطح 75 درصد، دارای بالاترین مقادیر بوده، بنابراین با توجه به خشکسالی های اخیر، این سطوح آبیاری توصیه می گردد و همچنین گندم رقم سیروان برای دیمکاری در منطقه بیرجند مناسب می باشد.