بررسی اثرات تغییر کاربری و پوشش اراضی بر میزان نفوذپذیری خاک و تاثیر آن در وقوع سیل فرودین ماه 1398 (مطالعه موردی: حوضه آبخیز رودخانه سبزکوه)

تغییرات کاربری و پوشش اراضی تاثیر مستقیمی بر تغییر رژیم هیدرولوژیکی حوضه دارد. به عبارتی دیگر با افزایش سطوح زمین‌های بایر و کاربری‌های مشابه آن (تغییر کاربری غیرمجاز) این روند باعث سیل‌خیزی حوضه می‌شود. در این پژوهش نقش جنگل‌ها در حفاظت آب و کاهش سیلاب‌ها از طریق مقایسه میزان نفوذپذیری خاک در کاربری جنگل با سایر کاربری‌های اراضی به‌ویژه تغییر کاربری‌های غیرمجاز مورد بررسی، و اثر آن در وقع سیل فرودین ماه 1398 حوزه آبخیز رودخانه سبزکوه مورد ارزیابی قرارگرفت. بر همین اساس نقشه‌های کاربری‌های این حوزه در سال‌های 1346 و 1398 در محیط gis تهیه گردید و مقایسه آن‌ها نشان داد که سطح جنگل‌ها در این مدت کاهش‌یافته و تغییر کاربری روند فزاینده‌ای داشته است. سپس در هرکاربری (جنگل‌های نیمه متراکم، جنگل تنک، مرتع و اراضی کشاورزی) 10 نمونه انتخاب و نرخ نفوذپذیری خاک در هر نمونه به‌صورت مجزا با حلقه‌های نفوذسنج دوبل اندازه‌گیری شد. بر اساس نتایج این پژوهش، بیش‌ترین دامنه نفوذ و نفوذپذیری متعلق به خاک کاربری جنگل‌های نیمه متراکم و کمترین نفوذ پذیری متعلق به کاربری کشاورزی به‌ویژه شالیزاری می‌باشد. همچنین آزمون دانکن نشان داد که میان داده‌های به دست آمده در میزان نفوذ پذیری کاربری کشاورزی با سایر کاربری‌ها تفاوت معنی‌داری وجود دارد. همچنین مدل هورتون نیز برای محاسبه نفوذ در خاک کاربری‌های این حوزه مناسب است. درنهایت تغییرات پوشش گیاهی در اراضی بالادست و تغییرات کاربری‌های غیرمجاز صورت گرفته به‌عنوان عواملی موثر در تغییر نفوذپذیری خاک و حجم سیلاب‌ها مورد تاکید قرا گرفته است و به‌عنوان دلایل اصلی سیل فرودین ماه 1398 حوضه رودخانه سبزکوه معرفی شدند..