بازشناسی و بررسی تطبیقی اصول مدیریت از منظر امیرالمومنین ‌ امام‌ علی‌(ع) با مکاتب مدیریتی

مدیریت چارچوب‌ها و معیارهایی دارد که مدیران باید مدیریت خویش را در محدوده این معیارها اعمال کنند. متفکران‌ در طول‌ تاریخ‌، درباره مدیریت‌ سخن‌ ها گفته‌ و آثاری‌ گرانسنگ‌ از خود به‌ یادگار گذاشته‌اند؛ در دنیای‌ اسلام‌، پس‌ از رسول‌ خدا(ص)، امام‌ علی‌(ع) ترسیمی‌ الهی‌ از اداره کارآمد جامعه‌ ارائه‌ کرده‌ است‌. با مراجعه‌ به ‌سخنان‌ گوهر بار حضرت علی‌(ع) و روش‌ و سیره‌ عملی‌ آنحضرت‌ اصول‌ متعددی‌ برای‌ مدیریت‌کارآمد به‌دست‌ می‌آید که لازم است مدیران‌ برای‌ هدایت‌ نیروی‌ انسانی‌ به‌ سمت‌ اهداف‌ از پیش‌ تعیین‌ شده‌، به‌ این‌ سلسله‌ اصول‌ در مدیریت‌ پای‌بند باشند. همچنان که رعایت‌ این‌ اصول‌، افزایش‌کیفیت‌ کاری‌ آنان‌ را در پی‌ داشته‌، بی‌توجّهی‌ به‌ آن‌ها نیز سبب‌ شکست‌ آنان‌ در رسیدن‌ به‌ اهداف‌ مورد نظر خواهد شد. امام علی(ع)‌ در کنار تبیین‌ اصول‌ اساسی‌ مدیریت‌، وظایفی‌ را نیز برای ‌مدیران‌ معلوم‌ کرده‌اند که‌ توجّه‌ و عمل‌ به‌ آن‌ها موجب‌ کارآمدی‌ و موفقیت‌ نظام‌ مدیریتی‌ خواهد بود. بدون شک زندگی حضرت علی(ع) و ائمه اطهار(ع) سرشار از نکاتی است که اگر با نگاهی نو به آن توجه شود، بسیاری از خط مشی ها و سیاست های اصولی در حوزه های مختلف مدیریتی، معرفتی، اجتماعی، سیاسی، دفاعی و ... شناسایی خواهد شد. با توجه به اهمیت و جایگاه مدیریت در نظام ها و سازمان های بین‏المللی و ترویج مدیریت نوین لازم است تا با تبیین دیدگاه های ارزشمند امام علی(ع) به عنوان مدیری مدبر و کارآمد در تشکیل نخستین حکومت اسلامی- شیعی گامی هر چند کوتاه در احیای این تفکر شیعی برداریم، چرا که امروزه جزئیات این مبانی دینی به عنوان یک نظریه جدید علمی و کاربردی با موفقیت قابل اجرا است. ما نیز در این‌ مجال کوتاه‌ سعی بر این داریم تا با تبیین مبانی علم مدیریت، معرفی مکاتب و ارائه نظریه های کلاسیک و نوین، زمینه تطبیق این نظریه ها را با افکار و آرای امیرالمومنین(ع) مهیا کرده و زوایایی هرچند اندک را به صورت شفاف مورد تاکید قرار دهیم. امید است که با بهره گیری بیشتر از سجایای اخلاقی آن حضرت، راه سعادت را آموخته و بیاموزانیم.