ضرورت‌ها و الزامات جانمایی سواحل مکران در سیاست‌خارجی منطقه‌گرای ایران

دسترسی‌به دریا‌های آزاد به‌گواه تاریخ یکی از مهمترین لوازم قدرت‌ ملی است. ایران به‌علت برخورداری از موقعیت دریاپایه و سواحل طولانی در خلیج‌فارس و دریای‌عمان و ازاین طریق دسترسی به آب‌های آزاد اقیانوس‌هند و همچنین واقع‌شدن در کانون چند منطقه مهم دارای مزیت جغرافیایی ارزشمندی در میان همسایگان است. به‌رغم آنکه چنین موقعیتی اقتضای سیاست‌خارجی منطقه‌گرا دارد، اما سیاستگزاران تاکنون اهتمام لازم را در این زمینه نشان نداده‌اند. مکران که در کرانه دریای‌عمان جای گرفته و بدین‌واسطه دسترسی کشورمان به اقیانوس‌هند را فراهم آورده، اما از جایگاه بایسته‌ای در سیاست‌خارجی کشور برخوردار نمی‌باشد. پرسش مهمی‌که در این زمینه مطرح می‌شود آن است که چه ضرورت‌هایی ایجاب می‌کند تا ایران به جایگاه سواحل مکران در سیاست‌خارجی خود تعیّن بخشد؟ فرضیه آن است که ضرورت‌های ژئوپلیتیک، ژئواکونومیک و ژئواستراتژیک اقتضای جانمایی مکران/دریای‌عمان در سیاست‌خارجی منطقه‌گرای ایران را ازطریق ایجاد روابط شبکه‌ای با کشورهای ساحلی دارد. مقاله با بهره‌گیری از روش توصیفی-تحلیلی و به‌پشتوانه نظریه‌های «همگرایی منطقه‌ای/منطقه‌گرایی» رابطه بین متغیرها را به آزمون گذارد و از رهگذر آن به الزامات سیاستگزاری خارجی دست یافت. نتیجه حاصله آن بود که سیاست‌خارجی ایران در شرایط موجود بین‌المللی با جانمایی مکران بر محور منطقه‌گرایی متوازن می‌گردد؛ هم ازحیث جغرافیایی ازطریق وزن‌بخشی به مکران همتراز آسیای‌غربی (خاورمیانه) و خلیج‌فارس و هم ازحیث موضوعی ازطریق فعال‌سازی دیپلماسی‌اقتصادی.