بررسی تطبیقی مبانی فلسفی اخلاق از دیدگاه برگسون و علامه طباطبایی و دلالت های تربیتی آن

علامه طباطبایی و برگسون در زمره فیلسوفانی هستند که به اخلاق اهمیت وافری داده اند. در این پژوهش سعی شده است با بررسی مبانی فلسفی تربیت اخلاقی این دو فیلسوف بزرگ، همگرایی و تقابل دیدگاه های آنها استخراج گردد. بستر اجتماعی، فلسفی و دینی را می توان زمینه های شکل گیری اندیشه های علامه و برگسون دانست. بررسی مبانی هستی شناختی، انسان شناختی و ارزش شناختی تربیت اخلاقی علامه و برگسون نشان می دهد که مفاهیم اساسی در فلسفه برگسون اخلاق معطوف به شهود، زمان و اراده و استمرار باشند این در حالی است در فلسفه علامه طباطبایی فطرت از جایگاه ویژه ای برخوردار است. هر دو فیلسوف به شهود، اراده و آزادی تاکید می ورزند. همچنین دیدگاه برگسون و علامه نسبت به خدا با آنکه هر دو خدا را قبول دارند وآن را نامتناهی می دانند. اما خدای برگسون پیوسته در حال تغییر و تکامل است در حالیکه خدای علامه متعالی و منزه از هر گونه تغییر است. از نظر دلالت های تربیتی چنین استنباط می شود که هدف غایی تربیت، از نظر علامه رسیدن به کمال مطلق و از دیدگاه برگسون پرورش انسانی عقلانی – شهودی است اصول تربیتی حاصل از آرای برگسون شامل اصل حفظ کرامت ( تمامیت) ، اصل آزادی است. اصول تربیتی حاصل از اندیشه های علامه طباطبایی شامل کرامت نفس، خود شناسی است.از این میان روش های تربیتی برگرفته از آرای علامه و برگسون می توان به اهمیت عرفان، شهود ، تفکر و تعقل که هر دو بر آن تاکید داشته اند، اشاره کرد.