مقایسه تطبیقی تربیت شهروندی درکشورهای ایران و ژاپن

آموزش و تربیت شهروندی از جمله فرآیندها و حوزه های آموزشی و فرهنگی است که طی سال های اخیر مورد توجه جدی نظام های آموزشی و نهادهای اجتماعی کشورهای مختلف قرار گرفته است. این توجه و تاکید عمدتا ناشی از این واقعیت است که تربیت شهروندی نقشی اساسی در رشد و تربیت شهروندان مسئول و متعهدی دارد که در شرایط گوناگون به وظایف و تکالیف شهروندی و اجتماعی خود عمل کرده و اتصاف و آراستگی واقعی خود را به موازین اجتماعی و معیارهای اخلاقی مورد انتظار نشان می دهند. در واقع، تربیت شهروندی مجموعه ای از شناخت ها، نگرش ها و مهارت های لازم را برای زیست همدلانه و اثربخش شهروندان در جوامع انسانی امروز که زندگی در آن مستلزم پیچیدگی های خاص خود است، فراهم می کند. با توجه به اهمیت و جایگاه حوزه تربیت شهروندی به عنوان یکی از کارکردهای مهم نظام آموزشی، در این مقاله نخست به تحلیل مفهوم شهروندی و ابعاد گوناگون آن از دیدگاه برخی اندیشمندان و صاحب نظران تعلیم و تربیت پرداخته شده و سپس با نگاه و رویکردی تطبیقی، چگونگی فرآیند تربیت شهروندی در نظام آموزشی ایران و ژاپن به ویژه در قالب عناصر اصلی برنامه های درسی مدارس(هدف، محتوا، روش تدریس و ارزشیابی) مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. برای نیل به این هدف از روش توصیفی- مقایسه ای استفاده شده است. از مهم ترین یافته های این پژوهش این است که در نظام آموزش و پرورش ایران به ویژه برنامه های درسی مدارس توجه لازم به تربیت شهروندی نمی شود. در واقع، نه تنها برنامه های ویژه ای تحت عنوان آموزش شهروندی وجود ندارد، بلکه در قالب سایر برنامه های درسی نیز این حوزه کمتر مورد توجه قرار گرفته است. پژوهشگران با بهره گیری از تجربه های سودمند نظام آموزشی ژاپن در زمینه بهسازی و ارتقای برنامه های درسی تربیت شهروندی، کوشیده اند ضمن مقایسه آموزش شهروندی در ایران و ژاپن پیشنهادهایی جهت استقرار یک نظام کارآمد تربیت شهروندی ارایه نمایند.