مطالعه تطبیقی مولفه‌های برنامه‌درسی علوم تجربی در نگاهی بین‌المللی

این پژوهش در صدد بررسی مولفه‌های برنامه درسی قصد شده‌ی علوم تجربی دوره ابتدایی کشور جمهوری اسلامی ایران با کشورهایی که جایگاه برتری در ارزیابی بین‌المللی تیمز (timss) 2015 در علوم تجربی پایه چهارم داشته‌اند، می‌باشد. هدف از این بررسی شناخت تفاوت‌ها و شباهت‌های مولفه‌های برنامه‌‌های درسی علوم تجربی دوره ابتدایی و بررسی وجود ارتباط بین جایگاه شرکت‌کنندگان به واسطه تفاوت در ماهیت مولفه‌های برنامه‌ی درسی علوم تجربی می‌باشد. جامعه آماری در این پژوهش، برنامه درسی علوم تجربی دوره اول ابتدایی کشورهای شرکت کننده در مطالعه بین‌المللی تیمز 2015 می‌باشد و برنامه‌های درسی علوم تجربی سنگاپور، کره‌جنوبی، انگلستان، اونتاریو، استرالیا، و جمهوری اسلامی ایران، به روش غیر احتمالی- هدفمند به عنوان نمونه‌های این پژوهش انتخاب شدند. روش پژوهش تحلیل کیفی متن برنامه درسی علوم تجربی کشورهای نمونه به منظور استخراج ویژگی‌ها و خصوصیات مولفه‌های اهداف، محتوا، راهبردهای یاددهی-یادگیری، رویکردهای انتخاب وسازماندهی محتوا و ارزشیابی می‌باشد. یافته‌ها بیانگر این می‌باشند که در مولفه‌ی اهداف بین کشورهای نمونه اختلاف چندانی وجود ندارد. در مورد رویکردهای انتخاب محتوا نیز به جز استرالیا تمامی کشورها رویکرد زمینه محور را داشته و در تمام نمونه‌ها رویکرد سازماندهای محتوا از نوع تلفیقی اتخاذ شده است. رویکرد انتخاب و سازماندهی محتوا برنامه‌درسی ایران نیز رویکرد زمینه محور مبتنی بر مضامین ذکر شده است. در مولفه‌ی محتوا نیز مشاهده می‌گردد که تعدد مباحث و مفاهیم طرح شده در محتوای کشورهای مورد بررسی با توجه به کاهش امتیاز، افزایش داشته است. در مولفه‌ی ارزشیابی نیز تفاوت چندانی بین نمونه‌های مورد بررسی مشاهده نمی‌گردد. نتیجه‌گیری حاکی از وجود تفاوت‌های کمی و کیفی در مولفه‌ی محتوا و رویکرد انتخاب و سازماندهی محتوا در برنامه درسی قصد شده‌ی علوم تجربی دوره ابتدایی کشور ایران با نمونه‌های مورد نظر می‌باشد. با توجه به نتایج کمی مشخص گردیده است که در محتوای برنامه درسی علوم تجربی دوره ابتدایی ایران تعدد مفاهیم زیاد بوده است. از سویی در سازمان‌بندی محتوا به دلیل نبود مضامین قوی پیوند بین شبکه‌های مفهومی در طول و عرض برنامه درسی علوم تجربی به خوبی ایجاد نگردیده است که می‌تواند در یادگیری مفاهیم اشکال ایجاد نماید. لذا تفاوت در محتوای برنامه درسی علوم تجربی دوره اول ابتدایی به عنوان اساس و بنیاد علوم چهارم ابتدایی می‌تواند به عنوان یکی از دلایل تفاوت جایگاه جمهوری اسلامی با نمونه‌های مورد بررسی در آزمون علوم تجربی تیمز 2015 در پایه چهارم تلقی گردد.