از اصلاحات نظامی تا اصلاحات آموزشی: تاملی تاریخی-تطبیقی بر نسبت پیدایش ناسیونالیسم و برآمدن نظام آموزشی مدرن در ایران و ترکیه

هدف این مقاله بررسی مقایسه ای روند پیدایش ناسیونالیسم در دو کشور ایران و ترکیه است. این دو کشور همسایه در آسیای میانه در طی تاریخ تعاملات و تخاصمات بی شماری را پشت سرگذاشته اند. برای انجام مطالعه از روش مقایسه ای استفاده شده است. منابع مورد کلیه کتب، مقالات و اسنادی بوده که در اختیار نویسندگان قرار داشته است. نتایج تحقیق نشان می دهد که ناسیونالیسم در ایران و ترکیه با این اصلاحات نظامی آغاز گشته و بتدریج به حوزه آموزش و پرورش تسری یافته است. نطفه این اصلاحات نظامی به وسیله عباس میرزا و دیگران در ایران و در ترکیه به وسیله سلطان سلیم سوم و سلطان محمود دوم بسته شد. اما این آغاز یک سفرتاریخی طولانی بود که درعرض کمتر از یک قرن به حوزه های فرهنگی نیز از قبیل آموزش و پرورش کشیده شد. روند تحول و ساخت نظام آموزشی مدرن را در پرتو رخدادهای تاریخی دو کشور ترکیه و ایران نشان می دهدکه چگونه برآمدن ناسیونالیسم ضرورتا به ساخت نظام های آموزشی مدرن در ایران و ترکیه ختم گردیده است و چگونه این دو کشور تجربیات تاریخی گوناگونی را برای ساختن یک نظام آموزشی مدرن پشت سرگذاشته اند.