تاثیر گفتمان انقلاب اسلامی بر هنر متعهد؛ نقش تحولات گفتمان ساز انقلاب اسلامی بر آثار کاظم چلیپا

انقلاب اسلامی ایران (1357) در قالب گسستی ساختاری از تاریخ به تحولی عظیم منجر شده و ریشه در گفتمان اسلام سیاسی دارد. جلوههای این تحول ساختاری و دگردیسی گفتمانی، تاثیر خود را هم بر روی حیات اجتماعی و هم بر روی میدانهای هنری در چهل سالی که از حیات آن میگذرد نشان داده است. از این منظر که تاثیرپذیری متقابل زمینهی اجتماعی و هنر از همدیگر فرض گرفته میشود؛ در این مقاله هدف بررسی تاثیر گفتمان انقلاب اسلامی و عناصر گفتمانی آن بر هنر متعهد بعد از انقلاب بوده است. برای به دست دادن امکانی که بتوان این تاثیرگذاری را به شکل موردی مطالعه کرد، در این مقاله تاثیر گفتمان انقلاب اسلامی بر هنر نقاشی معاصر ایران و به طور اخص بر هنر متعهد «کاظم چلیپا» و نمونههایی از آن که در دوره جنگ تولید شدهاند، مورد بررسی قرار گرفت. روش تحقیق تحلیل مرور سیستماتیک منابع و تحلیل تماتیک (موضوعی) آثار است. بر این اساس به شیوه قضاوتی هدفمند 8 اثر از نقاش شناخته شده «هنر انقلاب اسلامی» کاظم چلیپا با محوریت دفاع مقدس به مثابه یکی از برآمدهای انقلاب اسلامی؛ انتخاب و تحلیل شد. این آثار شامل مرزبانان دشت شقایق (1359)، جنگاوران جبهه نور (1359)، ایثار(1360)، طالیهداران نور (1361)، خون بر شمشیر پیروز است (1362)، مقاومت (1362)، موشهای سکهخوار (1363)، بسیجی (1364) بودند. نتایج نشان داد که چه از حیث موضوعی و چه از حیث محتوایی تجلی گفتمان انقلاب اسلامی در این آثار آشکار است. نتایج نشان داد که در 8 اثر بررسی شده از حیث محتوایی دو گانه و غیریت سازی از حق و باطل، فقیر و غنی و نور و ظلمت که عناصر و مولفههای گفتمانی انقلاب اسلامی نیز هستند انجام شده و در مقابل همانند سازی گفتمان انقلاب اسلامی با واقعه عاشورا انجام شده است. همچنین عناصر و دال های گفتمانی امامت و رهبری، ولایت فقیه، ایثار، مقاومت، معنویت گرایی، جذب و کسب قدرت برای پیروزی (نصر)، برقراری امنیت، استقلال، مقاومت، بازگشت به خویشتن، جهاد، ظلم ستیزی، شهادت به عنوان دالهای پیرامونی در گفتمان انقلاب اسلامی در آثار چلیپا به چشم میخورد و حتی عناوین اثار نیز بر مشخصه های گفتمانی انقلاب اسلامی بالاخص حق و باطل و نور و ظلمت ارجاع دارد، که نشان میدهد گفتمان انقلاب اسلامی بر آثار هنرمندان انقلاب اسلامی از حیث محتوایی اثر گذار بوده است.