مشارکت سیاسی و اجتماعی زنان، ضرورتها و راهبردها

اجتماع مجموعه ای از افراد انسانی است که با نظامات، سنن، آداب و قوانین خاص به یکدیگر پیوند خورده اند. افراد انسانی که جامعه را تشکیل می دهند دو جنس مرد و زن هستند، همانگونه که خداوند آدمی را به دو صورت مذکر و مونث خلق نمود و با قرار دادن نیازهای طرفین در آن دو، زمینه تشکیل خانواده و تشکّل اجتماعات را فراهم آورده است، از طرفی، دیگر اندیشمندان اجتماعی، انسان را موجودی مدنی الطبع و به قول ارسطو حیوان سیاسی می دانند. (1) استاد مطهری در خصوص نظر اسلام در این باره می فرماید: از آیات کریمه قرآن استفاده می شود که اجتماعی بودن انسان در متن خلقت و آفرینش او پی ریزی شده است. در سوره مبارکه حجرات می فرماید: «یا ایها الناس انا خلقناکم من ذکر و انثی و جعلناکم شعوبا و قبائل لتعارفوا ان اکرمکم عنداللّه اتقیکم» در این آیه کریمه، ضمن یک دستور اخلاقی، به فلسفه اجتماعی آفرینش خاص انسان اشاره می کند. به این بیان که انسان به گونه ای آفریده شده که به صورت گروههای مختلف ملی و قبیله ای (اجتماعی) درآمده است.(2)با چنین تصوری از انسان، جامعه شناسان قائلند که او باید در اجتماع خویش نقش یا نقشهایی را ایفا نماید. این نقش آفرینی در جامعه مورد توجه خاص مکتب انسان ساز اسلام بوده است و این مکتب انسان را موجودی دارای مسوولیت نسبت به دیگران و جامعه معرفی می کند و از وظایف مسلمانان می داند. چنان که در حدیث آمده است: کلکم راع و کلکم مسوول عن رعیته.آنچه که قابل توجه است، این است که نقش آفرینی و مسوولیت پذیری انسان در جامعه تنها اختصاص به مردان ندارد بلکه، زنان هم در این راستا سهم قابل توجهی در اجتماع دارند. همانگونه که سیاق حدیثی که در بالا ذکر شد نیز مبین همین مساله است، زیرا خطاب به همه مسلمانان است. حضرت امام خمینی(ره) در این خصوص می فرمایند: زن یکتا موجودی است که می تواند از دامن خود افرادی به جامعه تحویل دهد که از برکاتشان یک جامعه بلکه جامعه ها به استقامت و ارزشهای والای انسانی کشیده شوند. (3)بنابراین، زنان به عنوان بخش مهمی از پیکر اجتماع، حامل بار سنگین مسوولیتهای خانوادگی و اجتماعی هستند و دوشادوش مردان می توانند در صحنه های گوناگون حضور یابند. در هر جامعه ای یکی از فراگردهای مهم، مشارکت سیاسی و اجتماعی می باشد که آحاد مردم اعم از مرد و زن به عنوان عضو جامعه و نظام اجتماعی در آن سهیم هستند؛ زیرا یکی از عواملی که می تواند نقش موثری در فرایند توسعه و رشد یک کشور ایفا نماید، مشارکت عمومی است. به همین خاطر از نظر نظریه پردازان توسعه، مشارکت یکی از ارکان و عوامل موثر در رشد و توسعه در هر جامعه ای به حساب می آید.