بررسی تغییرات بلند مدت دما، بارش و شاخص خشکی در اقلیم سرد ایران

افزایش جمعیت جهان و به تبع آن رشد صنایع، مصرف بیش از حد سوخت های فسیلی و تغییر کاربری اراضی موجب شده است تا پس از انقلاب صنعتی به تدریج تغییرات محسوسی در اقلیم کره زمین به وجود آید. در این پژوهش برای بررسی تغییرات اقلیمی از شاخص خشکی دمارتن سالانه و روند تغییرات دما و بارش استفاده شده است. برای این مطالعه آمار هواشناسی ایستگاه های سینوپتیک تبریز، مشهد، سنندج، خرم آباد، اصفهان و یزد در نیم قرن اخیر بکار برده شد. نتایج حاصل نشان داد در مناطق مورد مطالعه روند تغییر دما افزایشی و روند تغییر بارش کاهشی بوده است. وضعیت کاهش بارش در ایستگاه سنندج نسبت به بقیه ایستگاه ها بیشتر بود. ایستگاه‌های مشهد و یزد بیشترین روند افزایشی دما را در نیم قرن اخیر داشته اند. بررسی روند شاخص دمارتن نشان داد که وضعیت تبریز و بخصوص مشهد طوری است که این دو ایستگاه در آستانه ورود به محدوده مناطق خشک هستند. خشک شدن دریاچه ارومیه می تواند یکی از دلایل وضعیت ایستگاه تبریز و چه بسا ایستگاه مشهد باشد، چرا که عبور ابرها از یک منطقه خشک و نمکی باعث کاهش رطوبت ابر و عدم بارش در پایین دست خواهد شد و این مسئله می‌تواند دلیل کاهش بارش و افزایش خشکی در دو ایستگاه تبریز و مشهد باشد که ابرهای باران زای مدیترانه ای عبوری از روی دریاچه ارومیه عامل بارش در آن مناطق هستند.

long-term changes in temperature, precipitation and drought index in cold climate of iran

the increasing population of the world and consequently the growth of industries, excessive use of fossil fuels and land use change have led to a gradual change in the climate of the world after the industrial revolution. in this study, annual demartan drought index and trend of temperature and precipitation changes were used to study climate change. for this study, meteorological data of tabriz, mashhad, sanandaj, khorramabad, isfahan and yazd synoptic stations were used in the last half century. the results showed that in the study areas the trend of temperature change was increasing and the trend of precipitation was decreasing. rainfall reduction at sanandaj station was higher than the rest. mashhad and yazd stations have experienced the highest increase in temperature in the last half century. investigation of demarten index trend showed that the tabriz and especially mashhad are entering almost to arid zone. drying the lake urmia could be one of the reasons for the situation in tabriz and perhaps mashhad area, because passing clouds through a dry and salt zone which will reduce cloud moisture and may cause the reduction of downstream precipitation. this may be reason of the decrease in precipitation and the increase in drought at two stations in tabriz and mashhad, where the mediterranean clouds passing over lake urmia cause precipitation in those areas.