مدل سازی تبخیر از تشت به روش تحلیل مولفه های اصلی

تبخیر یکی از مولفه های اساسی در چرخه آب در طبیعت است. عوامل هواشناسی متعددی در مقدار تبخیر از تشت نقش ایفا می کنند. این عوامل در اغلب موارد به همدیگر وابسته هستند. در این مطالعه، با استفاده از روش تحلیل مولفه های اصلی (pca)، متغیرهای هواشناسی و پس از استانداردکردن، به چند مولفه مستقل از هم تفکیک شدند. آنگاه سری های مستقل از هم بدست آمده، بعنوان ورودی در مدل رگرسیون خطی چندمتغیره بکار برده شدند. اینکار برای چهار ایستگاه سینوپتیک در استان آذربایجان شرقی انجام شد. مدل-های ریاضی تبخیر از تشت برای هر ایستگاه معرفی شد و نحوه استفاده از آنها با مثالی روشن گردید. نتایج نشن داد که سه مولفه اول در هر چهار ایستگاه بیش از 90 درصد واریانس داده ها را توجیه می کند. مقدار آماره های عملکرد ضریب تعیین (r2) و جذر میانگین مربعات خطا (rmse)، برای هر ایستگاه بدست آمد. نتایج حاکی از آن است که در تمام مدل های بسط داده شده مقدار r2 بیشتر از 66/0 (معنی دار در سطح 5%) و مقدار rmse کمتر از 45/0 میلی متر در روز بود. در حالت کلی نتایج نشان دهنده ی قابل قبول بودن مدل-های بسط داده شده برای تبخیر از تشت در استان مورد مطالعه می باشد.

modeling of pan evaporation using the principal component analysis

evaporation is an essential component of hydrological cycle. several meteorological factors play role in pan evaporation. in most of the cases these factors are dependent to each others. in this study, meteorological variables (following standardization) are divided into some independent components using the principal component analysis (pca). then independent obtained series were used as input in multiple linear regression. this was done for four synoptic stations in east- azarbayjan province. pan evaporation mathematical models introduced for each of the stations, and to clarify their use an example presented. results showed that in all of the stations the three first component accounted more than 90% of variances. the value of performance statistics namely coefficient of determination (r2) and root mean square error (rmse) obtained for each of the stations. results revealed that in all of the derived models the value of r2 was great than 0.66 (significant at 5% level) and the value of rmse was less than 0.45 mm/day. in general results confirm the applicability of the derided models in pan evaporation estimation in the province under study.