مکان یابی و رتبه بندی محل احداث سد زیرزمینی با توسعه سیستم پشتیبان تصمیم گیری(dss)، (مطالعه موردی: حوضه های دریان و هریس شبستر)

توسعه و مدیریت اصولی منابع آب به دلیل توزیع مکانی و زمانی نامناسب آن در نقاط مختلف جهان، بخصوص مناطق خشک و نیمه خشک از جمله ایران امری ضروری است. در این راستا، مکان یابی و احداث سدهای زیرزمینی یک راهکار مدیریتی است که با ذخیره جریانات زیرسطحی سبب احیاء و توسعه این منابع و تامین نیازمندی های آب می شود. این تحقیق با توسعه یک سیستم پشتیبان تصمیم گیری طی سه مرحله، به مکان یابی محل این نوع سدها در منطقه شبستر (شمال شرق ارومیه) می پردازد. ابتدا با تعریف معیارهای حذفی، مناطق نامناسب شناسایی و از کل منطقه کسر گردید، سپس در محدوده های پتانسیل دار اولیه، محل تنگه ها و خروجی زهکش آبراهه ها (53 محور در 8 قسمت) تعیین و بهترین محور هر قسمت انتخاب شد. نهایتاً با تعریف معیارها و زیرمعیارها در قالب ساختار درختی، محورهای انتخابی(8 محور)، به صورت سلسله مراتبی تحلیل شده و با توجه به شاخص تناسب نهایی اولویت بندی شدند. نتایج تحقیق نشان داد شرایط مناسب در دشت های میان کوهی و مخروطه افکنه های واقع در دامنه های کوهستانی، دهانه خروجی دره ها و مسیل ها فراهم است. وجود جریان زیرسطحی کم عمق با کیفیت مطلوب نیز در جایی که سنگ بستر نفوذ ناپذیر نزدیک به سطح زمین است، مخزن مناسبی برای سد زیرزمینی فراهم می کند، مشروط بر اینکه شیب طولی تند نبوده و یال های محور از سازند غیرقابل نفوذ جهت ممانعت از فرار آب تشکیل شده باشد.

site selection and prioritizing the subsurface dam construction vadies using decision support system(dss), case study: darian and heris catchments

world's renewable water resources distributed both temporal and spatial undesirably so development and management of these resources in arid and semi-arid regions such as iran are necessary. in this way, site selection and construction of the subsurface dam is a managerial solution that obstructs and storages the underground flow to water supply during dry seasons. in this study, a decision support system was developed in three steps to find the suitable sites of subsurface dam construction in shabestar region. firstly inappropriate areas eliminated using omissive criteria and potentially suitable areas were identified then straits and outlet point of vadies in suitable areas specified as a dam axes sites (53 axes in 8 stream) and the best axis of each stream was selected. finally, tree structure form of main criteria and their subcriteria were defined to evaluate and prioritize the 8 selected axes using analytical hierarchy process (ahp). and computing final suitability index(f.s.i). axis with a high value of fsi is preferred to others. the results showed that suitable conditions are provided in the middle plains and cones of the slopes in the mountain slopes, outlet openings of the valleys and tributaries. the existence of subsurface flow with good quality where the bedrock is impermeable to the ground surface, provides a suitable reservoir for the underground barrier, provided that the slope is not steep and the edges of the formation are impermeable to prevent water runaway.