ارزیابی معیشت‌های غیرکشاورزی و بررسی جایگاه اگروتوریسم در حوضه دریاچه ارومیه (مطالعه موردی سقز و بوکان)

امروزه یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های برنامه‌ریزی، در جوامع انسانی، به ویژه جوامع روستایی، تامین معیشت است. در برخی از موارد بهره‌برداری‌های بی‌‌رویه از منابع موجود در روستاها (مانند آب، خاک و غیره) سبب مشکلات معیشتی و ایجاد ناپایداری‌هایی در محیط به عنوان منبع اصلی معیشت روستایی شده است. در راستای جبران اثرات اقتصادی ناشی از کاهش مصرف آب کشاورزی در حوضه دریاچه ارومیه، حضور معیشت‌های غیرکشاورزی در منطقه ضرورت می‌یابد. با توجه به ساختار و سیاست های موجود در حوزه معیشت پایدار، نمی توان انتظار داشت که ساکنین حوضه آبریز دریاچه ارومیه فعالیت کشاورزی خود را با فعالیتی دیگر 'جایگزین' کنند، ولی می‌توان تنوع در فعالیت اقتصادی روستاها را به عنوان راهکار کاهش دهنده فشار بر منابع آب و خاک حوضه ترویج کرد. لذا موارد متنوعی از مشاغل با رویکرد کمترین اثرات زیست‌محیطی و بالاترین پذیرش اجتماعی، در محدوده‌های مطالعاتی بوکان و سقز مورد ارزیابی قرارگرفت؛ و اولویت بندی شدند. به منظور ارزیابی شاخص‌های تعیین شده با توجه به رویکرد مشارکتی این مطالعه، با استفاده از روش وزن‌دهی توسط ذینفعان، اولویت‌بندی انجام شد؛ به این ترتیب که بعد از تعیین شاخص‌ها با توجه مصاحبه‌هایی که با ذینفعان کلیدی (روستاییان و دست اندرکاران دولت) در سطح محدوده‌های مطالعاتی انجام شده بود به هر یک از موارد امتیازاتی داده شد. در محدوده مطالعاتی سقز، مرتع‌داری، تولید گیاهان دارویی و خوراکی و اگروتوریسم به ترتیب بیشترین امتیاز را نسبت به سایر موارد پیشنهادی کسب نمودند. همچنین در محدوده بوکان زنبورداری، فرآوری محصولات زراعی و باغی به همراه مرتع‌داری و اگروتوریسم بیشترین امتیاز را کسب کردند.

evaluation of non-agricultural livelihoods and assessment of agrotourism status in urmia lake basin (case study; saghez and bookan study areas)

in order to compensation the economic effects of reduction in agricultural water consumption, it will be necessary the presence of none-agricultural livelihood. in this study, various livelihood were evaluated in saghez and bookan study areas with the lowest environmental effect and the highest social acceptance approach. according to the participatory approach in this study, evaluation of the study was done by weighing the stakeholders' opinions and their prioritizing them. in the saghez study area, range management, growing of medicine plant and agro tourism have allocated highest rank than the other livelihoods. in the bookan study area, beekeeping, crop and orchard post harvesting, range management and agro tourism had also the highest rank.