اثر راهکارهای کاهش مصرف آب کشاورزی محدوده میاندوآب بر حجم جریان خروجی از زرینه‌رود و سیمینه‌رود به دریاچه ارومیه

توسعه ناپایدار در حوضه‌های آبریز باعث ایجاد چالش‌های جدی زیست‌محیطی در پایین‌دست شده که آسیب‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت را بر جوامع طبیعی و انسانی به همراه دارد. نمونه بارز این توسعه را می‌توان به وضعیت دریاچه ارومیه اشاره کرد که در آن توسعه اراضی کشاورزی و همچنین تغییر الگوی کشت باعث کاهش ورودی به دریاچه و خشک شدن آن شده است. در این راستا ستاد احیای دریاچه ارومیه جهت احیای دریاچه، اقدام به اجرایی نمودن کاهش مصارف 40 درصدی مصارف کشاورزی در حوضه آبریز زرینه‌رود و سمینه‌رود نموده است. این مقاله به بررسی اثرات اجرای اقدامات این پروژه در محدوده مطالعاتی میاندوآب بر حجم جریان ورودی به دریاچه ارومیه می‌پردازد. نتایج نشان می‌دهد با انجام اقدامات مربوطه به کاهش مصارف از قبیل تغییر الگوی کشت، کشت نشایی، عملیات خاکورزی، اعمال حاکمیت در بهره‌برداری از منابع آب با حفظ اقتصاد خانوار در دو سناریوی اجرای آبیاری سطحی و آبیاری تحت فشار، میزان کاهش مصارف کشاورزی به ترتیب معادل حدود31 و35 درصد برآورد گردید. نگاهی سیستمی به موضوع کاهش مصارف کشاورزی و همچنین اثر اندرکنش آب سطحی و زیرزمینی در محدوده مطالعاتی میاندوآب نشان می‌دهد که میزان اثر این دو سناریو در افزایش حجم ورودی به دریاچه ارومیه به ترتیب به میزان 6/8 و 4/9 درصد برآورد می‌گردد. بنابراین به این نکته با توجه نمود که 40 درصد کاهش مصارف کشاورزی به دلیل وجود جریانات برگشتی ناشی از راندمان پایین در نهایت به همان میزان در حجم جریانات خروجی موثر نخواهد بود. لذا جهت رسیدن به اهداف آرمانی یعنی احیای دریاچه ارومیه کاهش مصرف خالص ناشی از تغییر نوع محصول(کشت‌های کم مصرف)، تغییر معیشت از کشاورزی به صنعت یا گردشگری، و در نهایت کاهش سطوح کشاورزی باید مد نظر قرار گیرد.

the effect of agricultural water consumption reduction strategies in miandoab district on siminehroud and zareinehroud outflow to urmia lake

unsustainable development in the basins has caused serious environmental challenges in the downstream so that make the short and long term damage to the natural and human communities as well. a prominent example of this kind of development may be the situation of lake urmia, where the agricultural development, as well as the change of crop pattern, have reduced the inflow to the lake and dried up it. in this regard, urmia lake rehabilitation headquarters has implemented a 40% reduction in agricultural water consumption in the zarineh rood and semineh rood basin. this paper investigates the impacts of the implementation of this project in the miandoab district on the volume of inflow into lake urmia. the results show that by implementing of reducing the consumption such as changing the crop pattern, transplanting and tillage practice, implementing governance on water resources with maintaining the household economy in two scenarios of surface irrigation and pressure irrigation, the reduction of agricultural expenditure equivalent to 30.8 and 35.4%, respectively. a systematic look at the reduction of agricultural consumption and the effect of surface and groundwater interactions on the miandoab district show that the effect of these two scenarios on increasing the lake urmia inflow is estimated to be 57.5% and 9.36%, respectively. it was, therefore, noted that a 40% reduction in agricultural consumption due to return flows of low-efficiency would ultimately not be as effective in the volume of output flows. as a result, in order to achieve the ideal goals of lake urmia rehabilitation, reduction in net water use by crop pattern variation, changing livelihoods from agriculture to industry or tourism, and ultimately lowering agricultural area, should be considered.