بررسی روند مکانی و زمانی تغییرات بارندگی، تبخیر و تعرق مرجع و شاخص خشکی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه

اخیراً تغییرات اقلیمی یکی از مهمترین مسائل زیست محیطی می باشد. از این رو بررسی روند تغییرات مکانی و زمانی پارامترهای اقلیمی در برنامه ریزی و اتخاذ راه کارهای مناسب در خصوص مدیریت بهینه منابع آب دارای اهمیت زیادی است. هدف از انجام این مطالعه، بررسی روند تغییرات هم زمان بارندگی و تبخیر و تعرق مرجع در قالب شاخص خشکی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه می باشد. دوره آماری مورد نظر برای این مطالعه 25 سال از سال 1372 تا 1395 انتخاب شد. از بین ایستگاه های سینوپتیک موجود 8 ایستگاه که دارای دوره آماری طولانی بودند برای انجام تحقیق انتخاب شدند. از نرم افزار arc gis 10.2.2 برای پهنه بندی پارامترهای مورد نظر استفاده شد. نقشه های بدست آمده حاکی از این مورد است که بارندگی و شاخص خشکی از شمال به جنوب حوضه افزایش می-یابد. به عبارت دیگر از جنوب به شمال، حوضه خشک تر می شود. با این حال کل حوضه آبریز دریاچه ارومیه جز اقلیم خشک و نیمه خشک طبقه بندی می شود. برای بررسی روند زمانی از آزمون ناپارمتریک من- کندال استفاده گردید. در مورد بارش، روند خاصی در دو ایستگاه ارومیه و تبریز مشاهده نگردید. بجز ایستگاه سهند روند متوسط بارش بقیه ایستگاه ها نزولی بود. این امر کاهش بارش در طول دوره مطالعاتی در اغلب مناطق حوضه را نشان می دهد. روند تبخیر و تعرق در تمام ایستگاه ها به غیر از سهند افزایشی بود و تمامی روندها در سطوح آماری مختلف معنی دار بود. این امر می تواند به وضوح نشانگر تاثیر پدیده تغییر اقلیم در حوضه آبریز دریاچه ارومیه باشد. در مورد شاخص خشکی نیز به جز ایستگاه سهند، کلیه ایستگاه ها دارای روند کاهشی بودند بدین معنی که مقدار شاخص خشکی کاهش یافته و اقلیم رفته رفته خشک تر شده است.

investigation of spatial and temporal variation trends of precipitation, reference evapotranspiration and aridity index changes in urmia lake basin

recently climate change is one of the most important environmental problems. therefore, it is important to study the spatial and temporal variation trends of climate parameters in planning and adopting appropriate strategies for optimal management of water resources. the purpose of this study is to investigate the trend of simultaneous changes in precipitation and reference evapotranspiration in the form of aridity index in the urmia lake basin. the statistical period of this study was selected 25 years from 1993 to 2016. among the existing synoptic stations, 8 stations with long statistical periods were selected for this study. arc gis 10.2.2 software was used for zoning the studied parameters. the obtained maps show that precipitation and aridity index increase from north to south of the basin. in other words, the basin becomes drier from south to north. however, the entire urmia lake basin is classified as arid and semi-arid. mann-kendall non-parametric test was used to investigate the time trend. in the case of precipitation, no specific trend was observed at the two stations in urmia and tabriz. except for sahand station, the average precipitation trend of the other stations was decreasing. this shows a decrease in precipitation throughout the study period in most areas of the basin. the trend of evapotranspiration at all stations except for sahand, was incremental and all trends were significant at different statistical levels. this could clearly indicate the impacts of climate change on the urmia lake basin. in the case of aridity index, except for sahand station, all stations had a decreasing trend, which means that the aridity index decreased and the climate gradually dried up.