سازه‌های موثر بر عملکرد محصولات کشاورزی با تاکید بر نقش ترویج: مطالعه موردی استان‌های فارس و خوزستان

کشاورزی یکی از ضروریات توسعه ملی و توسعه روستایی جهت تامین امنیت غذایی کشور به شمار می‌آید، به‌طوری‌که بهره‌مندی مناسب و بهینه از عواملی نظیر مصرف بهینه نهاده‌ها(کود، سم و بذر مصرفی، ماشین‌آلات کشاورزی، نیروی کار)، برنامه‌ها و خدمات ترویجی، شرایط آب و هوایی(بارش، دما و رطوبت)، تعاونی‌های تولید کشاورزی و تکنولوژی‌های جدید می‌تواند نقش مهمی را در کاهش فقر ایجاد نماید. این پژوهش با هدف شناسایی سازه‌های موثر بر عملکرد محصولات کشاورزی در سطح شهرستان‌های دو استان فارس و خوزستان انجام شد. جامعه آماری مورد مطالعه 40 شهرستان در سطح دو استان فارس و خوزستان بود. جمع‌آوری اطلاعات این پژوهش با استفاده از روش اسناد پژوهی و مطالعه آمارنامه‌های کشاورزی انتشاریافته توسط وزارت جهاد کشاورزی و مرکز آمار ایران در سال زراعی 90-89 انجام‌شده است. نتایج حاصل از تحلیل همبستگی نشان داد در سطح شهرستان‌ها بین عملکرد محصولات مختلف از قبیل گندم آبی، گندم دیم، جو آبی، جو دیم و برنج با متغیرهای برنامه‌ها و خدمات ترویجی(از جمله تعداد نشریات ترویجی، تعداد بازدید ترویجی، تعداد افراد آموزش‌دیده در دوره‌های ترویج کشاورزی)، تعداد افراد عضو تعاونی‌های روستایی، کود مصرفی در هکتار، میانگین بارش سالانه و ماشین‌آلات کشاورزی همبستگی مثبت و معنی‌داری وجود دارد. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیونی نشان داد که از بین مجموعه متغیرها، 5 متغیر تعداد طرح‌های تحقیقی- ترویجی، تعداد جشنواره و نمایشگاه‌های ترویجی، برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی(دقیقه)، میزان کود مصرفی در هکتار و میانگین دمای سالانه، قادرند 66 درصد از تغییرات متغیر عملکرد گندم آبی را پیش‌بینی کنند. برای کل تولید گندم آبی نیز از بین متغیرهای مستقل، 4 متغیر سطح زیر کشت گندم آبی، تعداد مزارع و باغات نمایشی، تعداد نشریات ترویجی توزیع‌شده و کود شیمیایی(تن)، قادرند 92 درصد از تغییرات متغیر کل تولید گندم آبی را پیش‌بینی نمایند.