تاثیر دیپلماسی انرژی بر مناسبات ایران و کشورهای حوزه دریای خزر

اقتصاد سیاسی بین‌الملل حوزه‌ای از مطالعات بین‌رشته‌ای است که پیوندهای نزدیکی با دانش روابط بین ‌الملل دارد. از سویی دیگر مساله‌ی انرژی از مهم‌ترین مسائل کنونی در اقتصاد سیاسی بین‌الملل است. در حال حاضر انرژی، یکی از ابزارهای مهم کسب ثروت در عرصه‌ی سیاست خارجی و بین المللی تلقی شده و در این راستا نفت و گاز، هم‌چنان کالایی با اهمیت استراتژیک در تجارت جهانی به شمار می روند. در ساختار نوین اقتصاد سیاسی بین الملل بنیان قدرت از وجه نظامی به وجه اقتصادی و فناوری، انتقال یافته و محور دیپلماسی، نه صرف تمرکز بر امور و مسائل سیاسی و نظامی، بلکه تمرکز بر مراودات اقتصادی و مسائل انرژی دارد. در چنین شرایطی، موضوع انرژی ضمن آنکه از طریق جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی و نیز فراهم ‌کردن بستری مناسب برای توسعه‌ی همکاری‌های منطقه‌ای، سبب تقویت زیرساختهای اقتصادی، افزایش نفوذ و نیز نقش سیاسی کشورها در معادلات قدرت منطقه‌ای دارد؛ می‌تواند به ‌عنوان یک ابزار مهم دیپلماسی در جهت تحقق و پیشبرد اهداف اقتصادی، سیاسی و فرهنگی دو جانبه و چند جانبه‌ی کشورها و نیز تقویت همکاری‌های مشترک میان همسایگان و تثبیت صلح و ثبات منطقه‌ای، موثر واقع شود. در همین راستا دیپلماسی انرژی ابزاری در عرصه سیاست خارجی است که دسترسی به انرژی و ارتقای همکاری‌های دوجانبه در بخش انرژی را ممکن می‌سازد و با این کار سبب می‌شود تا احتمال وقوع منازعه‌ها و ریسک‌های تند، کاهش یابد. در این مقاله سعی شد تا تاثیر دیپلماسی انرژی بر مناسبات ایران و کشورهای حوزه دریای خزر بررسی شده و نتیجه حاصله نشان داد که تمرکز بر قدرت نرم، مشارکت، تعامل، به اشتراک‌گذاری منافع و تهدیدها، حفظ جایگاه کنترل و نفوذ خود در نظام بین‌الملل ازجمله بایسته‌های لازم برای اثرگذاری دیپلماسی انرژی در محیط سیاست-خارجی است و کشور ایران به دلیل واقع‌شدن در کانون 75 درصد انرژی جهان، از موقعیتی بی‌نظیر و ممتاز برای فعال سازی دیپلماسی انرژی برخوردار است.