بررسی پذیرش کاربرد واژه‌های مصوّب فرهنگستان زبان و ادب فارسی، با مدل‌سازی پویایی‌شناسی سیستم

میزان پذیرش یک نوآوری، یکی از مهم‌ترین نشانه‌های موفقیت نهاد یا سازمان ارائه‌دهندۀ آن است. تلاش برای جانشین ساختن معادل‌های فارسی به جای لغات و اصطلاحات بیگانه همواره در جامعۀ ما محل مناقشه و موضوع چون‌وچرا و سبب انواع واکنش‌ها از سوی مردم، مترجمان، زبان‌شناسان و متخصصان حوزه‌های مختلف علوم بوده و کار واژه‌گزینی در فرهنگستان نمونه‌ای از این تلاش‌ها برای حفظ و حراست از زبان فارسی است. اشاعۀ نوآوری، فرایندی پیچیده و پویاست و تحت‌تاثیر عوامل و متغیرهای متعددی مانند تبلیغات، زمان ورود محصول جدید و جایگزین، کیفیت آن، قدرت رقابت با محصولات سابق و جاافتاده در جامعه و رضایت کاربران است. اشاعه و پذیرش نوآوری، پدیده‌ای آنی نیست؛ بلکه فرایندی است که در طول زمان و در صورت استفادۀ مستمر از محصول جدید و عادت به آن شکل می‌گیرد. در این پژوهش با هدف بهبود و تسریع روند پذیرش واژه‌های مصوب فرهنگستان، ضمن مرور تحقیقات پیشین در رابطه با رواج و کاربرد این واژه‌ها در جامعه و بررسی الگوهای اشاعۀ نوآوری، متغیرهای موثر بر پذیرش واژه‌های جدید و جایگزین، استخراج و به سازه‌های الگوی اولیۀ اشاعه و پذیرش نوآوری اضافه شده‌اند. سپس نحوة تاثیرگذاری متغیرها بر رفتار کاربران زبان مشخص گردیده و با استفاده از رویکرد تفکر سیستمی و پویایی‌شناسی سیستم، به‌کمک نرم‌افزار پاورسیم الگویی برای اشاعه و پذیرش واژه‌های مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی طراحی و ارائه شده است. با شبیه‌سازی این الگو به‌کمک این نرم‌افزار، اعتبار آن ارزیابی و سناریوهایی جهت بهبود وضعیت فعلی پیشنهاد شده است. با استفاده از الگوهای شبیه‌سازی می‌توان تاثیر سیاست‌ها را قبل از اجرای آن‌ها در جامعه، در محیط مجازی و نرم‌افزاری موردبررسی و آزمون قرار داد. نتایج پژوهش حاضر نشان می‌دهد تبلیغات، آگاهی، رضایت و فراوانی پذیرندگان از جمله عوامل تاثیرگذار بر پذیرش است. برای افزایش میزان پذیرش واژه‌های پیشنهادی فرهنگستان از سوی جامعه و استفاده از معادل‌های فارسی به جای لغت‌ها و اصطلاحات بیگانه، اولین قدم، اطلاع‌رسانی و آگاه کردن مردم است.

the investigation of usage of terms approved by the academy of persian language and literature with system dynamics modeling

the acceptance rate of an innovation is one of the most important success indicators of its producer. attempts to replace foreign terms and expressions with their persian equivalents have always been the subject of the controversy and problematic matter of our community. it caused a variety of reactions from people, translators, linguists and specialists in various fields of science, and word selecting at the academy is an example of these efforts to maintain and secure persian language. the innovation process is a complex and dynamic process influenced by several factors and variables, such as advertising, the arrival time of new and alternative products, their quality, the ability to compete with the formerly established products in the community, and user satisfaction. the diffusion and acceptance of innovation is not an instantaneous phenomenon; rather, it is a process that develops over time provided that the new product is continuously used. this study aims at improving and accelerating the acceptance process of the terms approved by the academy. accordingly, previous research on the prevalence and application of these terms in society were reviewed and the primary models of innovation promotion were examined. additionally, the variables affecting the acceptance of new and alternative words were extracted and transferred to the structures of the primary model of dissemination and acceptance of innovation. then, the way that the variables influence on the language users’ behavior was determined. using the system dynamics approach, the dissemination and acceptance of the words approved by the academy of persian language and literature were modeled in powersim studio 2005. by simulating the template in this software, the model validity has been evaluated and some scenarios have been proposed for improving the current situation. by using simulation models, the impact of policies can be examined and tested in a virtual environment prior to their implementation in the community. the results of this study indicate that advertising, awareness, satisfaction, and the population of acceptors are among the influential factors in admission. for the community, the first step to increase both the acceptance of the proposed terms of the academy and the usage of persian equivalents instead of foreign terms and phrases is informing people and making them aware.