اهمیت آیین‌های نمادین و ادبیات عامه در بازشناسی شخصیت امام رضا(ع)

فرهنگ و ادبیات آیینی ایرانی ریشه در معتقدات دینی و پیوند عمیق عاطفی مردم ایران با معصومین (ع) عموماً و امام رضا (ع) خصوصاً دارد که به تبع آن فرهنگ و ادبیات عامة ایرانی نیز از این آبشخور‌های ارزشمند و متعالی بهره‌مند شده‌است. تحلیل و تبیین آیین‌های نمادین و ادبیات آیینی رضوی عامه، علاوه بر تبیین پیوندهای آن با فرهنگ رضوی و شخصیت امام رضا (ع)، معتقدات و باورهای ما را نیز غنا و گسترش می‌دهد. آیین‌های نمادین و ادبیات عامیانة رضوی و کارکرد و برآیند آن، مانند: توسل‌جویی، هویت بخشی، انسجام‌یابی، همبستگی، کاستن از روزمرگی، ایجاد امید و شادی در میان نسل معاصر از منظر مولفه‌های تربیتی و ایجاد خودباوری بسیار مهم است؛ چون این کارکردها و آثار آن در تعمیم درک بهتر آموزه‌های دینی و گسترش آن در میان نسل‌های جوان نقش ویژه‌ای را ایفا می‌کنند. این مقاله که بر شیوة تحلیل محتوا مبتنی است، آیین‌های نمادینی مانند: چاووشی‌خوانی، نصب علم، بستن شال و روسری، نذرها، جاسبزی ، سوغاتی‌، نذرها، کبوتر حرم، دخیل بستن، زیارت دادن پارچه لباس و کفن و آجیل مشکل گشا، عقد پشت پنجره، دخیل بستن به پنجره فولاد، سقاخانه اسماعیل طلایی، انداختن نامه داخل ضریح و درخواست حاجات، جارو‌کشی حرم و بفاع متبرکه و اذکا ر و اوراد خاص و همکاری با خدام، گنبدنما، طواف مرده‌ها، طواف ماشین‌های زائران حتی اتوبوس‌های مسافری درگذشته‌ها و اکنون ماشین عروس، غبار متبرک و تبرک غذای حضرت و نیز ادبیات آیینی عامه مانند: لالایی، مولودی‌خوانی، نوحه‌خوانی، کارآوا و ماشین نگاره‌های مردمی را که متاثر از فرهنگ رضوی هستند، بررسی و تبیین کرده‌ و نشان داده‌است که شخصیت امام رضا (ع) با ویژگی‌های برجسته در فرهنگ و ادبیات عامة ایرانی متجلی شده‌ و آن را آیینی کرده‌است.