توجه به محسوسات در ادبیات عامه روستایی (کندوکاوی در ادبیات عامّۀ روستایی با رویکرد تحلیل محتوایی و تکیه بر گویش‎های محلی فشتنق)

ادبیات عامۀ روستایی یکی از جذاب‎ترین و دل‎انگیزترین زیر شاخه‎های ادبیات است. مطالعه و بررسی ادبیات فولکلور، بسیاری از ناگفته‏های فرهنگی، آرزوها و خواسته‏های عموم مردم، باورها و ارزش‎های غیر مکتوب را برای خواننده آشکار می‎نماید. روستائیان برای ایجاد ارتباط با یکدیگر در گویش‎های محلی و گفت‎وگوهای روزمرّۀ خود از زبان ادبی به طور طبیعی بهره می‎گیرند. آن‎ها در گویش‎های خود به طور طبیعی و گسترده از صور خیال مثل تشبیه، استعاره، مجاز و کنایه استفاده می‏کنند. با توجه به این که اغلب مردم روستا بی‎سواد هستند یا تحصیلات پایینی دارند، هدف اصلی پژوهش این است که مشخص شود روستائیان در چه سطحی و چگونه در گویش‎های خود از زبان ادبی استفاده می‎کنند؟ کیفیت کاربرد زبان ادبی در گویش‎های آنان چگونه است؟ آیا کاربرد صور خیال و آرایه‎های ادبی در بین آنان جنبۀ تقلیدی و کلیشه‏ای دارد یا با ابتکار و خلاقیت همراه است؟ با تامّل در گفت‎وگوی اهالی روستا می‎توان دریافت که کاربرد مثل‏، تشبیه، استعاره، کنایه، تعابیر عامیانه، دوبیتی در گفتارهای روزمرّه و گویش‎ها‏ی روستائیان بسامد بالایی دارد. در لایه‏های درونی و پنهان زبان ارتباطی، ادبی و گویش‎هایی که روستائیان استفاده می‏کنند و از بطن تشبیهات، استعارات و صور خیال در گویش آنان می‎توان اعتقادات و اندیشه‎های دینی، ارزش‎ها و باورهای عامیانه‏شان را کشف کرد. در این پژوهش بر اساس گفت‎وگوهای روزمرّه‏ و تحلیل گویش‎های مردم روستای فشتنق، از توابع شهر داورزن، اندیشه‏های دینی، باورهای عامیانه و آداب و رسوم منطقه‏ای آنان بررسی شده است. یافته‎های این پژوهش نشان می‎دهد که کاربرد عناصر ادبی در گویش‎های روستایی بسامد بالایی دارد؛ آنان در گویش‎های خویش از عناصری بهره می‎گیرند که پیوسته با آن سر و کار دارند و آن‏ها را با تمام وجود حس می‏کنند. انس آنان با طبیعت سبب می‎شود که آن‏ها در گویش‎های ادبی خود از تشبیهات حسی، نمادهای حیوانی و سایر عناصر طبیعت مثل گل‏ها، گیاهان و درختان استفاده کنند و برای خلق ادبیات مورد استفادۀ خود از پدیده‎هایی بهره بگیرند که آن را با حواس ظاهری درک می‏کنند.