نقش کارگزار در تحولات اجتماعی از منظر احمد شاملو

در این مقاله تغییرات اجتماعی در اندیشه احمد شاملو با استفاده از نظریه کارگزار- ساختار مورد بررسی قرار گرفته است. شاعران معاصر به‌عنوان کنشگران اجتماعی، مسائل، معضلات و موانعِ سر راه تغییرات اجتماعی را می دیدند و حساسیت های خود را نسبت به آنان ابراز می‌کردند. آن‌ها گاه راهکارهایی برای برون رفت از وضع موجود در آثار خویش ارائه می‌کردند. احمد شاملو از شاعران نوگرایی بود که در اواخر دوره پهلوی اول و همه‌ی عمر پهلوی دوم و تا اواخر دهه‌ی هفتاد انقلاب اسلامی می زیست و هر سه حکومت را درک کرد. او شاعری خلاق و متفکری بود که دیدگاه های اجتماعی- سیاسی و دغدغه‌هایش را در اشعار و سایر آثارش مطرح کرده است. هدف ما در این مقاله، استفاده از تئوری «ساختار-کارگزار» برای بررسی اندیشه و تفکر این شاعر است تا ساختارهای سیاسی، اجتماعی، سنتی، فرهنگی و تاریخی را که شاعر به آنان باور دارد مشخص کنیم؛ سپس کارگزاران و کنشگران مورد پسند و تاثیرگذار اعم از فردی و جمعی را نشان دهیم. نتیجه‌ی به‌دست‌آمده در این مقاله نشان می‌دهد که ساختارهای مذکور نیازمند اصلاحات اساسی هستند و این اصلاحات را هم باید کارگزاران و کنشگرانی انسانی با شیوه‌های مختلف خود صورت دهند، او خود را جزئی از کنشگرانی می‌داند که قادرند تغییرات مطلوب را به وجود آورند. کارگزاران در اندیشه او برای رهایی از بن‌بست های موجود باید دست به فعالیت‌های فکری و عملی بزنند تا نمود آن در جامعه آشکار شود و مردم هم بتوانند از این فعالیت ها بهره ببرند.