نکاتی چند درباره داستان سمک عیار

سمک عیار داستانی شفاهی بوده که فرامرز بن خداداد، کاتب ارجانی آن را بر اساس روایت صدقه بن ابی‌القاسم شیرازی گردآوری کرده است. پژوهشگران دربارۀ تاریخ نگارش این اثر و نوع ادبی آن نظرات متفاوتی دارند. درباره این اثر همچنان ابهاماتی وجود دارد که این پژوهش بر آن است برخی از آن‌ها را مرتفع سازد. نگارندگان این پژوهش با بررسی آثار ادبی مختلف و تذکره‌ها این موضوع را دریافته‌اند پیش از تصحیح و چاپ این اثر داستانی، نام و نشانی از آن در دیگر آثار نبوده است. دیدگاه نگارندگان این پژوهش این است به دلیل اینکه پادشاهان و حاکمان، حکایت‌ها و مسائل مربوط به عیاران و جوانمردی‌های آن‌ها را خوش نمی‌داشتند، مانع گسترش و انتشار آن‌ها شدند و این اثر قرن‌ها پس از کتابت نیز، به صورت یک مرامنامه درون‌گروهی تنها در بین عیاران وجود داشته است و دیگر افراد جامعه، چه عامه مردم و چه نویسندگان از آن بی‌خبر بوده‌اند. همچنین در این پژوهش گونه ادبی داستان سمک عیار بررسی شده است و دریافت نگارندگان این است که برخلاف دیدگاه دیگر نظریه‌پردازان، نوع ادبی آن نیز با نوع حماسه و رمانس و ... تفاوت دارد. پیشنهاد نگارندگان پژوهش این است که «عیاری» را یکی از انواع قصه‌های کهن ایرانی بدانند که در آن با روایتی داستانی به طور خاص درباره عیاران ، آداب و رسوم آنها و خلق و خوی آن‌ها پرداخته شده باشد و اعمال عیارانۀ آن‌ها روایت شده باشد.