درآمدی بر تاریخ شفاهی بلوچستان

در سال‌های گذشته، سازوکار تاریخ شفاهی در جریان گردآوری داده‌های تاریخی و معرفی رویکردهای نوین به گذشته، درمیان قشر فرهیخته و محققان داخلی حوزه علوم انسانی به‌ویژه تاریخ، به‌تدریج شناخته شده است. انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی دو عرصه مهم ظهور و بروز تاریخ شفاهی در ایران بوده است. از سوی دیگر، تاریخ سیاسی نیز در تیررس کاربران تاریخ شفاهی و شفاهی‌کاران قرار گرفته است. در مکاتب نوین تاریخنگاری محلی هم از این مکانیسم به وفور استفاده می‌شود. در این میان، پرسش این است که باتوجه به ویژگی‌های منحصربه‌فرد سرزمین، تاریخ و مردم بلوچستان، آیا می‌توان از این روش علمی در حوزه‌های مختلف تاریخنگاری مکران استفاده کرد؟ حوزه‌ها و موضوعات تاریخ شفاهی بلوچستان چه شباهت‌ها و تفاوت‌هایی با تاریخ شفاهی دیگر استان‌های ایران دارد؟ مقاله حاضر بر آن است تا براساس دیدگاه‌های علمی و تجارب نویسنده در طراحی و اجرای طرح‌های متعدد تاریخ شفاهی در حوزه تاریخ اجتماعی و فرهنگی، توانایی، قابلیت و ظرفیت‌های مکانیسم تاریخ شفاهی در تاریخنگاری معاصر و محلی بلوچستان در زمینه‌های مختلف تاریخ سیاسی، تاریخ اقتصادی، تاریخ اجتماعی و تاریخ فرهنگی را به نمایش بگذارد و حوزه‌ها و موضوعات تاریخ شفاهی بلوچستان را معرفی کند. نکته آنکه، حوزه و موضوعات تاریخ اجتماعی، محور اصلی این تحقیقات، و اجرای طرح‌های تاریخ شفاهی بلوچستان، ناظر بر نتایج و داده‌های تاریخی و جامعه‌شناختی بوده و حائز اهمیت فراوان است.