نگاهی به ارتباط متن ها در ترجمه: بررسی موردی کتاب تاریخی مهاجمان سرحد

هر متن معمولاً از یک متن اصلی و شماری از متن های فرعی تشکیل می شود. در بیشتر موارد، مفهوم نیز تنها از طریق متن اصلی قابل دریافت و حتی انتقال نخواهد بود. در این بین، این متن های فرعی هستند که مانند ماهواره متن اصلی را در برگرفته اند و ارتباط متن اصلی را با دنیای خارج و اذهان مخاطبان ممکن پذیر می سازند. از این منظر در این پژوهش سعی می شود که رابطه متن ها تحت الگویی نظام مند و علمی در ترجمه یک اثر تاریخی که بخشی غرور آفرین از تاریخ یک قوم را در بر می گیرد مورد بررسی و واکاوی قرار گیرد که هم متضمن بخش علمی باشد و هم برگی پر افتخار از غیرت و حمیت قوم بلوچ را در مبارزه با استعمار انگلیس ورق بزند، واقعیتی از تاریخ که به مدتی نسبتاً طولانی به باد فراموشی سپرده شده است. ژرار ژنت در زمینه ارتباط یک متن با دیگر متن ها که وی آن را ترامتنیت می نامد، پنج دسته کلی را مطرح می کند که عبارتند از بینامتنیت، سرمتنینت، پیرامتنیت، فرامتنیت و بیش متنیت. در این نوشتار پس از تشریح هرکدام، بخش هایی از دو ترجمه کتاب توسط احمدی و یادگاری که مرتبط با هر عنوان است مورد پژوهش قرار می گیرد تا هم رابطه متن های فرعی با متن اصلی در ترجمه کتاب تاریخی تبین شود و هم از دو مترجم کدام با مد نظر داشتن این روابط، ترجمه بهتر و قابل فهم تری را ارائه داده است. نتایج این تحقیق بیانگر آن است که از پنج دسته کلی نظریه ژنت بیش متنیت نقش چندانی در ترجمه اثر تاریخی ندارد اما نقش و نمود، پیرامتنیت و فرامتنیت در اثر تاریخی بیش از بینامتنیت وسرمتنیت است و مرحوم عبدالحسین یادگاری با بهره برداری بیشتر از این مضامین در انتقال و درک بهتر این متن ها عملکرد بهتری نسبت به ترجمه دکتر حمید احمدی داشته است.