نسبت‌سنجیِ نظری معنویت‌های نوظهور با معنویت اسلامی

یکی از جریانهای پرچالشِ عصر ما، پدیده «جریان‌های نوظهور معنوی» یا «عرفان‌واره‌ها» است. مواضع گوناگونی از سوی اندیشمندان جهان و ایران اتخاذ شده است اما آنچه ذهن یک پرسشگر را به خود مصروف می‌دارد نسبت این جریان‌ها با عرفان و معنویت اصیل دینی از جمله معنویت اسلامی است. از آنجا که باطن‌نگری، رازگرایی و توجه به عالم درون، خصلت مشترک این جریانهاست، آنها را با عرفان و معنویت اسلامی قابل مقایسه و تقریب می‌نماید، ولی از آن جهت که جریانهای معنوی به لحاظ تبارشناسی، مبانی و روشها در فضای اومانیسم و سکولاریسم نضج یافته اند، با معنویت اسلامی که بر پایه پذیرش وحی، توحید و شریعت استوار است دچار تمایز شده و بعضا عرفان‌انگاری و معنویت شمردن آنها با تردید همراه شده است. در این پژوهش ضمن تبیین چیستی معنویت‌های نوظهور و عرفان و معنویت اسلامی، با مبنا قرار دادن تمایز علوم در سه حوزه‌ی: «موضوع»، «روش» و «غایت»؛ این جریانها در هر یک از این سه حوزه مذکور، با معنویت اسلامی متمایز ارزیابی شده است. ضمنا ذیل هر یک از سه حوزه‌ی مذکور، زاویه‌ی هر یک از جریانهای نوظهور را از عرفان اسلامی تبیین کردیم.