معنویت‌های نوظهور و مساله «رنجِ تغییر»

انسان معاصر به بهانه رنج و ضرورت رهایی از آن، گاه از دین و گاه از مدرنیته می‌گریزد و در پی راهی معنوی و مسیری پر از راحتی و آرامش می‌گردد. آنچه در این مقاله مطرح می‌شود سئوال از امکان رهایی از رنج در تجربه‌های معنوی دنیوی و یا معنویت‌های عرفی و سکولار است. آیا معنویت‌های عرفی و سکولار که از محدودیت‌های طبیعی بودن و دنیوی بودن رنج می‌برند، می‌توانند رافع رنج‌های برآمده از زیست دنیوی و مادیِ انسان امروز باشند؟ مدعای ما در این مقاله عقیم بودن معنویت‌های جدید در حل رنج‌های نوین انسانی است و دلیل آن نیز تاکید بر نوعی از دور باطل فلسفی (بین علت وجدان رنج و علت فقدان رنج) است. در این دور از یک سو، وجود رنج آدمی برآمده از محدودیت‌های انسان در زندگی دنیوی است، از سوی دیگر، رهایی از این رنج دنیوی (فقدان رنج) نیز در راه‌های دنیا و طرق انسان‌ساخته (که خود عامل درد و رنج بوده) جستجو می‌شود. در این معنا اساسا رنج، برآمده از دنیا و محدودیت‌های آن است، آنگاه رهایی از این رنج نیز در همان ریشه‌های رنج (دنیا و محدودیت‌های آن) جستجو می‌شود. بدین‌سان نمی‌توان درمان رنج را در ریشه‌ و خاستگاه رنج جستجو کرد و باید حل آن را در معنویت‌های فراانسانی پی گرفت.