جغرافیای سیاسی و توسعه پایدار فضایی

شهر به‌ عنوان یک‌ پدیدة اجتماعی‌، اقتصادی‌ و کالبدی‌ ترکیبی‌ از این‌ عوامل‌ را به‌ نمایش‌ می‌گذارد و چگونگی‌ ترکیب‌ این‌ عوامل‌ می‌تواند به‌ شکل‌گیری‌ فضای‌ شهری‌ مطلوب و مناسب‌ یا ایجاد فضای‌ اجتماعی‌، اقتصادی‌ و کالبدی‌ نامناسب‌ بینجامد. فضای‌ کالبدی‌ شهر به‌ عنوان بستر و فرم فیزیکی‌ جامعه‌ از محتوا یا جریانهای‌ اجتماعی‌، اقتصادی‌ و فرهنگی‌ شهر تاثیر می‌پذیرد و با سازماندهی‌ فضای‌ فیزیکی‌ بر آن تاثیر می‌گذارد. از طرفی‌ هم‌، روابط‌ دو سویه‌ سیاست‌ و نگرشهای‌ سیاسی‌ با فضاهای‌ شهری‌ در قالب‌ تاثیر دوجانبه‌ الگوهای‌ فضایی‌، اشکال و ساختارها بررسی‌ می‌شود. همچنین‌، این‌ امر با آراء سیاسی‌ سازمانهای‌ حکومتی‌ و غیرحکومتی‌ِ فضای‌ درون کشوری‌ پیوند می‌یابد. در همین‌ ارتباط، برنامه‌ ریزی‌ توسعه‌ شهری‌ که‌ نقطه‌ شروع در فرایند مدیریت‌ سیاسی‌ فضای‌ شهر به‌ شمار می‌رود از اهمیت‌ بسزایی‌ در جغرافیای‌ سیاسی‌ و برنامه‌های‌ توسعه‌شهری‌ برخوردار است‌. در بیشتر کشورهای‌ در حال توسعه‌ مانند ایران، ضعف‌ برنامه‌های‌ توسعه‌ شهری‌ رابطه‌ تنگاتنگی‌ با تمرکزگرایی‌ اداری‌ سیاسی‌ داشته‌ و اعمال این‌ گونه‌ سیاست‌ها با محوریت‌ دولت‌ مرکزی‌ تشدیدکننده نیازها و عدم رفع‌ آنها در نواحی‌ شهری‌ بوده است‌. در طی‌ چهار دهه‌ اخیر در ایران مسائل‌ مربوط به‌ ارتقای‌ سطوح مدیریت‌ سیاسی‌ فضاهای‌ جغرافیایی‌ در قالب‌ شکل‌دهی‌ استانها و شهرهای‌ جدید مورد توجه‌ قرار گرفته‌ است‌. از طرف دیگر، نگرش مدیران سیاسی‌ فضا در شهرهای‌ ایران بر مبنای‌ نظریات سرمایه‌ داری‌ و غیربومی‌ طراحی‌ شده است‌. به‌ همین‌ جهت‌، اغلب‌ شهرهای‌ ایران به‌ صورت نامتعادل توسعه‌ یافته‌اند و یکی‌ از پیامدهای‌ این‌ مساله‌ افزایش‌ تضاد طبقاتی‌ و عدمتوسعه‌ یکسان در شهرها است‌. در صورتی‌ که‌ قانون اساسی‌ جمهوری‌ اسلامی‌ ایران بحث‌ عدالت‌ اجتماعی‌ را در تمامی‌ سطوح مدیریت‌ سیاسی‌ فضا مطرح می‌کند. در این‌ ارتباط، پژوهشی‌ صورت گرفته‌ است‌. این‌ پژوهش‌ با استفاده از منابع‌ کتابخانه‌ای‌ و اینترنتی‌ و به‌ روش توصیفی‌ تحلیلی‌ به‌ بررسی‌ مدیریت‌ سیاسی‌ فضا در برنامه‌های‌ توسعه‌ شهری‌ ایران می‌پردازد.