پهنه بندی آسیب پذیری روستاهای سواحل جنوبی دریای خزر در برابر مخاطرات طبیعی با رویکرد مدیریت ریسک (مطالعه موردی: استان گیلان)

وقوع مخاطرات طبیعی مانند زلزله و سیل در فضاهای جغرافیایی به ویژه سکونتگاه های روستایی در بسیاری از موارد با خسارات جانی و مالی فراوانی همراه می باشد. لذا شناسایی مناطقی که دارای آسیب پذیری بیشتری از مخاطرات طبیعی هستند، می تواند در جهت برنامه ریزی برای مقابله با کاهش اثرات این حوادث موثر باشد. هدف این پژوهش پهنه بندی مخاطرات طبیعی سکونتگاههای روستایی استان گیلان با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی به منظور تعیین میزان آسیب پذیری آنها در برابر مخاطرات زلزله و سیل است. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و مبنای روش آن توصیفی- تحلیلی است. اطلاعات پایه این پژوهش از طریق مطالعات اولیه بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1395 روستاهای استان گیلان به دست آمده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که 2420 روستا با 3/83 درصد سکونتگاه های روستای استان گیلان که عمدتاً دربخش کوهپایه ای و کوهستانی واقع شده-اند، در پهنه خطر زلزله نسبتا بالا و بالا استقرار یافته اند. همچنین 320 روستا در حریم 1000 متری خطر گسل زلزله قرار گرفته اند که بیشتر این روستاها با 6/56 درصد در ناحیه شرقی استان گیلان و در شهرستان های رودسر، املش، لاهیجان و سیاهکل توزیع شده است. خطر سیل بیشتر سکونتگاه های روستایی بخش جلگه ای استان گیلان را تهدید می کند به طوری که از مجموع روستاهای این استان، 1160 روستا با 6/45 درصد در خطر سیل قرار دارند. بیشتر روستاها در شهرستان های رودسر، لاهیجان، آستانه اشرفیه، رشت، بندرانزلی، صومعه سرا، تالش و رضوانشهر توزیع شده اند. رعایت اصول فنی و مهندسی ساختمان در ساخت و سازهای جدید، جلوگیری از هر گونه ساخت و ساز در پهنه-های خطر بالا، جلوگیری از گسترش کالبدی روستاهای کوهپایه ای و کوهستانی در اراضی با شیب های تند و روستاهای بخش جلگه ای در حریم سیل و رودخانه ها از جمله مهمترین راهکارهای مقابله با مخاطرات طبیعی در سکونتگاه های روستایی استان گیلان می باشد.