بوطیقای فرهنگی: پیوند میان فرمالیسم و مطالعه‌ی انتقادی زبان

در آغاز قرن بیستم پیروان فرمالیسم و نقد نو برای آزاد کردن ادبیات از شیوه‌های نقد ادبی که متکی بر تذکره‌نویسی و تاریخ‌نگاریِ ادبی بودند به مطالعه‌ی ساختار ادبی اثر و جنبه‌های زیبایی‌شناختی آن پناه بردند و سعی کردند متن ادبی را جدای از زیست اجتماعیِ نویسنده‌ی اثر بررسی کنند. این رویکردها برمبنای زبان‌شناسیِ هم‌زمانی قرار گرفته بودند و متن را پدیده‌ای خودبسنده محسوب می‌کردند که می‌تواند بدون درنظر گرفتن زندگی‌نامه‌ی نویسنده و یا شرایط اجتماعی او بررسی شود. دیری نگذشت که زبان‌شناسی هم‌زمانی با مفاهیمی نظیر گفتمان‌شناسی و مطالعه‌ی انتقادی زبان پدیده‌های زبان‌شناختی را نشات‌گرفته از ایدئولوژی و فرهنگ قلمداد کرد. یکی از شاخه‌هایی که با اتّکا بر متن‌پژوهی ادبی به مطالعه‌ی ایدئولوژی نهفته در اثر ادبی می‌پردازد، تاریخ‌باوری جدید است. این رویکرد بعدها بوطیقای فرهنگی نیز نام گرفت. کاربران این رویکرد با پژوهش در متن و ارتباط دادن آن با بافت اجتماعی‌اش، سعی می‌کردند ایدئولوژی نهفته در پس اثر ادبی را بررسی کنند و به مطالعه‌ی فرهنگی دوران آن اثر بپردازند. بدیهی است که مطالعه‌ی متن اثر نیز نمی‌توانست جدای از مطالعه‌ی زیبایی‌شناختی و فرمالیستی اثر باشد. لذا، هدف از این مقاله مطالعه‌ی پیوندی است که میان اصالت یک متن ادبی به‌عنوان یک پدیده‌ی زیبایی‌شناختی و اصالت همان متن به‌عنوان یک پدیده‌ی اجتماعی تاریخی وجود دارد. نویسنده در این مقاله به این نتیجه می‌رسد که روش پژوهشی که در فرمالیسم و نقد نو به‌کار بسته می‌شود، پایه‌ی اصلی بوطیقای فرهنگی و ابزاری برای پژوهش اجتماعی یک اثر ادبی است.