اهداف حفظ یا تغییر طرحواره براساس نظریّه‌ی رشد شناختی ژان‌پیاژه در مجموعه‌داستان مثل همه عصرها اثر زویا پیرزاد

در پژوهش حاضر فرایند انطباق در مجموعه‌داستان مثل همه عصرها اثر زویا پیرزاد بررسی می‌شود تا ثابت شود که نویسنده چگونه تکرار و تغییر طرحواره را عامل رشد یا انحطاط افراد می‌داند. انطباق ساختن طرحواره از طریق تعامل مستقیم با محیط است که ازطریق درون‌سازی و برون‌سازی صورت می‌گیرد. هر شخص با درون‌سازی، تجارب جدید خود را برحسب طرحواره‌های موجود تعبیر می‌کند و در فرایند برون‌سازی برای درک محیط، طرحواره‌های موجود را تغییر می‌دهد. آن‌گاه طرحواره‌های پیشین و جدید را طیّ فرایند بازآرایی سازمان‌دهی می‌کند تا نظام شناختی منسجمی بسازد و به تعادل شناختی دست یابد. تحقیق حاضر در‌پی پاسخ این سوالات است که نحوه‌ی استفاده‌ی پیرزاد از دو فرایند درون‌سازی و برون‌سازی در مجموعه‌داستان مثل همه عصرها چگونه است و چه عواملی باعث حفظ یا تغییر طرحواره در داستان‌های مجموعه‌ی مذکور می‌شوند. دیگر اینکه سازمان‌دهی اطّلاعات و نتیجه‌گیری از روایات برای رسیدن به تعادل شناختی در مجموعه‌داستان فوق به عهده‌ی شخصیّت داستانی است یا خواننده‌ی داستان. یافته‌ها نشان می‌دهد که نویسنده از دو روش درون‌سازی و برون‌سازی به‌طور جداگانه و ترکیبی استفاده می‌کند و گاه با درون‌سازی مکرّر طرحواره‌های پایایی می‌سازد که پس از مدّت‌ها بر اثر یک حادثه‌ی ناگهانی تغییر می‌کنند. عوامل حفظ طرحواره پاسداری از سنّت‌ها، خاطرات و ارزش‌هاست و عواملی نظیر تغییر موقعیّت سنّی، تغییر نقش‌های اجتماعی، ناکارآمدی طرحواره‌های سنّتی، بیدار‌شدن حس مسئولیّت اجتماعی باعث تغییر طرحواره می‌شوند. در این داستان‌ها خواننده با بازآرایی طرحواره‌های پیشین و جدید به سازمان‌دهی اطّلاعات و نتیجه‌گیری می‌پردازد و به تعادل شناختی می‌رسد.