«فاصله‌گذاری» و «دگردیسی زمانی» در ذکر حلاج در تذکرةالاولیاء عطّار نیشابوری

تذکرةالاولیاء عطار یکی از متون غنی ادبیات کلاسیک پارسی ست که گرچه به‌عنوان یک زندگینامه نگاشته شده اما در ذکر عارفان این کتاب، مولفه‌های مختلف داستانی از جمله مولفه‌های مدرن داستانی جهان قابل بررسی ست. دو گزاره‌ی مهم که در بررسی متن داستانی ذکر حلاج در تذکرةالاولیاء قابل ردیابی ست فاصله‌گذاری و دگردیسی زمانی است. فاصله‌گذاری را اوّلین بار برتولد برشت در تئاتر روایی بنا نهاد و بعدها به ادبیات نیز تسری یافت که در این تکنیک نویسنده با تمهیداتی توجه خواننده را از جنبه‌ی داستانی موضوع برگرفته و او را با واقعیت عریان روبرو می‌کند. دگردیسی زمانی نیز به معنای فاصله‌ی زمانی بین کنش روایتگری یک متن با زمان اتفاق رخداد آن متن است که مانند فاصله‌گذاری ردپای آن در ذکر بر دار کردن حسین حلاج در تذکرةالاولیاء دیده می‌شود.