اسلام حمزه در چالش سه عنصر ناموری،‌عصبیت و انتفاع؛‌ تبیینی بر پایه تئوری حقیقت خواهی

حمزه بن عبدالمطلب- که یکی از شخصیت‌های خاندان هاشمی و مطرح در عهد جاهلی بود- در سال ششم بعثت مسلمان شد و اسلام وی از یک سو مایه عزّت‌آسلام و پشت‌گرمی پیامبر(ص) ومسلمانان‌ شد و از سوی دیگرمشرکان مکه را در مواجهه با آنها دچار مشکل و سختی کرد، از آن رو که دیگر نمی‌توانستند رفتاری سخت‌گیرانه و تهدیدی داشته باشند و عملا تعامل دیگری را پیشه کردند. این موقعیت او را در جایگاه بلندی نشاند و به طور طبیعی گفتگوهایی را متوجه خود کرد؛ از جمله آن که او تابع چه علل و عوامل یا انگیزه‌هایی به اسلام گروید و به به تعبیر دیگر علت اصلی و کانونی اسلام‌آوری وی چه بود؟ نوشتارحاضر با این فرضیه که عنصر حقیقت‌خواهی پیشران واقعی و محوری او در گروش به اسلام بود، همان‌گونه که از سخنان مصرح وی برمی‌آید، ‌سه دیدگاه مبتنی بر سه عنصر چالش برانگیز ناموری،‌عصبیت و انتفاع را به نقد کشیده و پاسخ مناسب پرسش فوق را به روش معناگرایی‌تاریخی و تحلیل مضمون عرضه می‌کند،‌ گر چه اذعان دارد تبیین‌های این چنینی همیشه در معرض نقد و نظریه‌های رقیب قرار دارند. البته در خصوص حمزه با این که گفتگوهای جسته و گریخته ای انجام شده و در لابلای کتاب‌های تاریخی نیز نامی از او به میان آمده،‌ اما به صورت مستقل و گسترده،‌ به ویژه با محوریت مساله بیان شده یا رویکرد مورد نظرمقاله،‌ کاوش و تاملی صورت نگرفته، جز آنچه به اختصار جعفر مرتضی عاملی در کتاب خویش از آن سخن به میان آورده است، از این رو پرداختن همه‌جانبه و استقلالی به آن امری لازم و بایسته می‌نماید.