بررسی عوامل موثر بر صادرات خرمای ایران با تاکید بر تحریم ­های تجاری

از جمله عواملی­که تاثیر بسزایی در توسعه اقتصادی کشورها دارد اتکا به تجارت خارجی بوده و به­علت وابستگی کشورها به درآمدهای صادراتی و واردات تجارت خارجی نقش اساسی و انکارناپذیری در رشد و توسعه بخش­های مختلف ایفا می­کند. تجارت خارجی محصولات کشاورزی به­علت ارزآوری بالا و پایدار نقش مهمی در گسترش صادرات و واردات کشورهای مختلف بازی می­کند. درمیان محصولات کشاورزی، خرما یکی از مهم­ترین کالاهای صادراتی کشاورزی می­باشد که در سال­های اخیر نتوانسته جایگاه خود را در بازارهای جهانی حفظ و تقویت کند. برای حفظ مقام ایران -به­ عنوان بزرگ­ترین تولیدکننده و صادرکننده خرما- در بازارهای جهانی و توسعه بیشتر صادرات این محصول باارزش، شناخت عوامل موثر بر آن، می­تواند گام مهمی در این راستا باشد. هدف از این مطالعه بررسی عوامل موثر بر صادرات خرما به عنوان یکی از مهمترین و ارز اورترین محصولات باغی بخش کشاورزی کشور با تاکید بر تحریم های تجاری طی دوره زمانی 2011-2018 با استفاده از الگوی پانل دوسویه می­باشد. براساس نتایج، متغییر های حجم واردات کشورهای وارد کننده ، اندازه اقتصاد ، تولید، مذهب مشترک و متغییر جمعیت اثر مثبت و معنی دار و متغیر تحریم­ها اثر منفی و معنی­دار بر ارزش صادرات خرما دارد. با توجه به نتایج به­دست آمده پیشنهاد می­شود که برنامه­ریزی مناسبی جهت صادرات خرما صورت گیرد، در سال­هایی که تولید زیاد است صادرات خرما نیز زیاد می­باشد و در سال­هایی که تولید خرما کاهش می­یابد صادرات نیز کاهش می­یابد، بنابراین ایران در صادرات خرما برنامه­ریزی مناسبی ندارد. همچنین با توجه به این مسئله که صادرات خرما بیشتر به کشورهای همسایه صورت می­گیرد ایران بایستی سهم خود را در این بازارها جهت صادرات بیشتر نسبت به رقبای صادراتی خود افزایش دهد.همانطور که گفته شد نتایج گویای اثر منفی و معنی دار تحریم های تجاری وبحران اقتصادی جهانی بر صادرات خرما ایران است. به عبارتی سبد شرکای تجاری ایران به گونه ای است که بحران اقتصادی نقش تعیین کننده بر صادرات خرما دارد، از این رو پیشنهاد می شود در تدوین برنامه راهبردی به منظور تقویت جایگاه در بازار جهانی خرما، نقش تحریم های تجاری و بحران اقتصادی و اهمیت آن دیده شود و متناسب با آن سبد بهینه ای از شرکای تجاری انتخاب شود.