بازتاب اندرزهای فارسی میانه در آموزه‌های مثنوی معنوی

نوشته‌های اندرزی به زبان فارسی میانه مجموعۀ بسیار غنی را تشکیل می‌دهند. مشخصۀ بارز ادبیات اندرزی فارسی میانه، تاثیری است که بعداً در ادبیات دورۀ اسلامی در کتاب‌های ادب و اخلاق فارسی و عربی گذاشته است. مثنوی مولانا جلال الدین بلخی، از جمله آثاری است که باید از دریچۀ اندرزهای ایران باستان نیز به آن نگریست. به نظر نگارنده در مثنوی برخلاف تصور اولیه، می‌توان تاثیر ادبیات اندرزی فارسی میانه را پیدا کرد. در این اثر که از شش دفتر تشکیل شده و یکی از برترین کتاب‌های ادبیات عرفانی و حکمت فارسی پس از اسلام است، داستان‌های پی‌درپی به شیوۀ تمثیل، داستان سختی‌های انسان را در راه رسیدن به خدا بیان می‌کند. با خواندن مثنوی می‌توان دریافت که بسیاری از پندها، برای نمونه متواضع بودن و دوری از غرور یا هم‌نشینی با بزرگان و چندین اندرز دیگر در این اثر آمده که در متون اندرزی فارسی میانه نیز بر آنها بسیار تاکید شده است. در این مقاله با استناد به اندرز آدربادمهرسپندان که یکی از مهم‌ترین اندرزها به زبان فارسی میانه است، نمود برخی از آنها را در مثنوی نشان خواهیم داد. این پژوهش نشان می‌دهد که بسیاری از پند و اندرزهایی که در ادبیات فارسی امروز موجود است، ریشه در فرهنگ غنی ایران باستان دارد.