هنجارگریزی فعلی در مثنوی معنوی

مولانا، در مثنوی معنوی با زبان سلیس، مضامین اخلاقی، حکمی و تعلیمی را به خوانندگان منتقل کرده‏است. وی در مثنوی کوشیده ‏است از استعارات و تشبیهات دشوار پرهیز کند تا افق نوینی را در خوانندگان خود به عرصه ی نمایش بگذارد. همین امر باعث شده‏است که سخن مولوی از جایگاه ویژه ای در زبان و ادبیات فارسی برخوردار باشد. مولوی با به‏ کارگیری افعال باستانی که در زبان شناسی امروزی نزدیک به هنجارگریزی نحوی است و می توان از آن با عنوان «هنجارگریزی فعلی» یاد کرد؛ اشعار خود را برجسته تر کرده‏ است. برجسته سازی و هنجارگریزی مولوی در مثنوی معنوی نشانگر تبحر و مهارت شاعر در به‏ کارگیری افعال متروک در اشعار خود است. ما در این جستار به روش کتابخانه ای- تحلیلی و توصیفی کوشیده ایم با مطالعه‏ مثنوی معنوی و فیش برداری از ابیاتی که ‏افعال مهجور در آن به‏ کار گرفته شده ‏است هر یک را به ترتیب حروف الفبا بررسی نموده و میزان بسامد افعال مهجور و هنجارگریزی فعلی را مورد تحلیل قرار دهیم؛ به فرض ما هدف مولوی در به ‏کارگیری مفاهیم و افعال متروک، تنگنای ردیف شعری و وزن مثنوی بوده‏است که‏ منجر به ‏افرینش «هنجارگریزی فعلی» شده ‏است؛ برای رد و پذیرش این فرض در نتیجه به‏ آن می پردازیم.