بررسی مقایسه ای تاویل در مثنوی مولوی و مقالات شمس

تاویل از مهم ترین اصطلاحات در حوزة علوم قرآنی و عرفان است که به حیطة علوم بلاغی و ادبی نیز راه یافته است. عرفا و باطن اندیشان بسیاری برای کشف و دستیابی به مفاهیم بلند عرفانی، به حوزة تفسیر و تاویل گام نهاده اند و نظریاتی در باب این دو مقوله، به ویژه تاویل، ارائه کرده اند. از میان این عرفا، نظریات شمس و مولانا در خصوص تاویل بسیار حائز اهمّیت و درخور توجّه است. در این پژوهش که مبتنی بر روش تحلیلی مقایسه ای و با استفاده از منابع کتابخانه ای نوشته شده و به مقایسة رویکرد و کاربست تاویل در مثنوی مولوی و مقالات شمس پرداخته شده است. یافته های این تحقیق حاکی از این است که شمس در خلال تاویل های خود بطن های جدیدی از قرآن عرضه می کند که مطابق با گرایش های عرفانی اش، ذوقی و منحصر به فرد است. این امر بر نوع نگرش و تفکّر مولانا بسیار تاثیر گذار بوده، بدین گونه که در مثنوی، پیروی از دیدگاه ها و تفکّرات تاویلی شمس به صورت کاملاً مشهود و نمایان است. مولانا مقالات را سرچشمة بسیاری از تعالیم خود در مثنوی قرار داده است؛ به نحوی که آموزه های مقالات و نقش انکارناپذیرش در فربهی مفاهیم عمیق مثنوی به وضوح دیده می شود.