واکاوی تطبیقی مفاهیم ضرب‌المثل‌های الف لیلة ولیلة و فیه ما فیه

«مَثَل» مقوله‌ای زبانی-ادبی است که از جایگاهی والایی در فرهنگ و ادبیات دو زبان عربی و فارسی برخوردار است. مثل‌نگاران زبان و ادبیات عربی و فارسی برآن هستند که امثال را ثبت و ضبط کنند. شیوة مثل پژوهی و تدوین ضرب‌المثل‌ها بر شیوه‌های موضوعی و دسته‌بندی‌ الفبایی بوده است. نگارندگان بر این باورند که رابطه‌ای میان ضرب‌المثل‌های موجود در داستان الف‌لیله‌ولیله و فیه‌مافیه است که این رابطه می‌تواند مثل‌پژوهان را در مطالعات مردم شناسانه و کشف عناصر مشترک فرهنگی و تمدنی ملّت‌ها کمک کند و از سوی دیگر، دستیابی به ضرب‌المثل‌های مربوط به حوزه‌های مختلف را امکان پذیر می کند. مولانا با علم به زبان فارسی و عربی و دانش گسترده در علوم بلاغی توانسته است تا اثری والا در حوزۀ داستان‌نویسی خلق کند که ردّ پایی از ادبیات قدیم همانند الف لیلة ولیلة در آن مشاهده می‌شود. در این پژوهش، تلاش شده است ضرب‌المثل‌های این دو داستان در حوزة ادبیات عربی و فارسی را بررسی شود، ابتدا تعاریف از «مثل» از منظر مثل‌پژوهان ایرانی و عرب ارائه شده؛ آن گاه مجموعه حوزة مذکور به شکل تطبیقی بررسی شده است.