پارادوکس های عرفانی در غزلیات شمس

دیوان شمس، این اثر پرآوازة عارف و متفکر بزرگ جهان اسلام، مولانا جلال الدین محمّد بلخی، آنچنان مباحث و اندیشه های عرفانی را در خود جای داده که در ردیف آثار قابل تامل در ادب فارسی درآمده است. با وجود مباحث فراوان عرفانی، پژوهش برای دوست داران این اثر دشوار می نماید؛ به علاوه اینکه بسیاری از مباحث و اندیشه های عرفانی شاعر با استفاده از ترفند پارادوکس یا متناقض نما بیان شده که این دشواری را دوچندان کرده است. غزلیات مولانا مملو از حالات جذبه و هیجانات روحی اوست که برای بیان شدن و به ظهور درآمدن، به ناچار او را در وادی تناقض گویی افکنده است؛ تاجایی که اصطلاحات روشن و واضحی چون «خاموشی» به یک پارادوکس عرفانی بدل می شود حال آنکه در خود «هزاران زبان و هزاران بیان» دارد. در این پژوهش، ده اصطلاح عرفانی که مولوی با به کارگیری آنها اندیشه-های عرفانی متناقض نمای خود را بیان کرده است، بررسی می شود.